Niccolo Machiavelli Kimdir,Hayatı | Biyografi |
Niccolo Machiavelli Kimdir Hayatı Niccolo Machiavelli (1469-1527) İtalyan Rönesans dönemi siyaset,felsefeci düşünür,yazar,şair.
Niccolo Machiavelli Hayatı
Floransa’ya birçok yüksek memur kazandıran orta halli bir ailedendi, öğrenimini evde Matteo adlı bir öğretmenin denetiminde yaptı ve Latinceyi çok iyi öğrendi.
Mart 1498’de diplomatlık mesleğine girdi; ikinci kançılarlık sekreterliğine tayin edildi. Devlet memurluğuna başladıktan bir yıl kadar sonra ilk siyasî yazısını yayınladı.
Discorso Fatto al Magistrato dei Dieci Sopra le Cose di Pisa (Pisa Meseleleri Üstüne On Küçük Devletin Görevlileri Tarafından Yapılan Konuşmalar).
Olgunluk çağı eserlerinde yer alan özelliklere (güçlü bir mantık, gerçekçilik) ve iğneleyici üslûbuna bu ilk kitabında da rastlanır.
1499’da Pisa savaşının doğurduğu zorunluluklar dolayısıyla önemsiz elçilik görevleri ile Piombino valisi iacopo IV Appiani ve Caterina Sforza Riario’nun yanına gönderildi.
1500 Yılı mayıs ayında daha önemli bir görevle, Fransa kralına gönderildi ve altı ay süreyle Floransa’dan uzak kaldı.
Yurduna döndükten sonra Toscana’da birçok siyasî görev aldı; bunların en önemlisi, 1502 yılı haziran ve ekim aylarında Arezzo ile Valdi Chiana’nın başkaldırmasından yararlanarak Floransa’nın bütünlüğünü tehlikeye koyan Valentino’da aldığı görevdir.
Cesare Borgia’nin güttüğü siyaseti dikkatle ve önyargısız olarak gözlemledi: Descrizione del Modo Tenuto dal Duca Valentino nello Ammazzare Vitellozzo Vitelli, Oliverotto da Fermo, il Signor Pagolo e il Duca Gravina Orsini (Vitellozzo Vitelli, Oliverotto da Fermo, Sinyor Pagolo ve Dük Gravina Orsini’nin öldürülmesiyle İlgili Olarak Dük Valentino’nun Tutumu) [1503].
Machiavelli’nin düşünce tarihi bakımından çok anlamlı olan bu yazısının yanı sıra gene aynı yıl (1503) iki kitap daha yayınlandı: birinci eserde Floransa siyasetinin kararsızlığını sert bir dille tenkit etti.
İkinci kitabında (Del Modo di Trattare i Popoli della Val di Chiana Ribellati [Başkaldıran Val di China Halklarının Tutumları Üstüne]) ise Machiavelli, senyörlüğün güçsüz yanlarını kınamakta ve Eski Roma örneğinin doğruluğunu savunmaktadır.
Papa Alexander VI nın yerine Julius II geçince, Roma’ya gönderilen Machiavelli, Valentino’nun kaderini yakından izlemek, yeni papanın mizacını öğrenmek imkânını buldu ve Venedik’in Romagna’da yayılmasının tehlikelerini ona anlattı.
Fransızların Garigliano’da yenilmesinden sonra ikinci defa Fransa’ya gönderildi ve mart 1504’e kadar orada kaldı.
Başka görevlerle Perugia’da Giampaolo Baglioni ve Siena’da Pandolfo Petrucci’nin yanına gönderildi.
1506’da basılan Decennale Primo’yu (ilk Onyıl) bu yıllarda bitirdiği sanılır.
1506’da Floransa Milis teşkilâtına yeni bir düzen vermeye çalıştı ve aynı yıl kançılarlığa tayin edildi.
Daha sonra yazdığı iki nutukta, savaş sırasında geçici olarak güçlendirilen ordu yerine, şehir ordusu kurmanın gerekliliğini savundu.
Siyaset ile ordu arasındaki ilişkilerden çok, meselenin teknik yanları üstünde durdu ve olgunluk çağı eserlerinde (özellikle Arte della Guerra [Savaş Sanatı]) ortaya askerlikle ilgili teoriler koydu.
1507’de imparator Maximilian I’in yanına gitti (bu sırada Francesco Vetori imparatorun yanında Venedik büyükelçisiydi); özellikle İsviçre ve Tirol’de kaldı; Almanların giyim kuşamı üstüne bir eser yazdı; bu eseri, daha sonra 1512’de yeniden elden geçirdi.
Ocak 1508’e kadar imparatorun yanında kaldı.
1509’da Pisa’nın tesliminde hazır bulundu ve antlaşmayı imzalayanlar arasında yer aldı, imparator Maximilian’ın yanına görevle gönderilen Agnadello’nun başarısızlığa uğramasından sonra Mantova ve Verona’ya gitti.
Ocak 1510’da yeniden Floransa’ya döndü (Venedik savaşları üstüne geniş bilgi veren Decennale Secondo’yu [ikinci Onyıl] bu sırada yazdığı sanılır).
Bu arada, Julius II nin fransızlara karşı düşmanca tutumu Floransa’yı çok nazik duruma sokunca, Machiavelli iki defa (1510 ve 1511) Fransa’ya siyasî görevle yollandı.
Fransız giyecekleri ve siyaseti üstüne gözlemlemlerini Floransa’ya gönderdiği mektuplarda ve özellikle Ritrato di Cose di Francia’da (Fransa’dan Görüntüler) anlattı; Fransa’yı, monarşik birliği sağlamak zorunda bırakan sebepleri derinlemesine inceleyen bu eser Machiavelli’nin küçük eserleri arasında en önemli yeri tutar.
Bu arada, Floransa’nın durumu kötüye gidiyordu.
Ravenna savaşından sonra, ispanyollar Floransa üstüne yürümeye başladılar ve daha önce Machiavelli tarafından teşkilâtlandırılan milis kuvvetlerini Prato’da bozguna uğrattılar.
16 Eylül 1513’te Medici taraftarları, vali konağını işgal ettiler, böylece cumhuriyet sona erdi.
Machiavelli bu duruma karşı çıkınca, görevinden uzaklaştırıldı; Pietro Paolo Boscoli’nin hazırladığı ayaklanma hareketine katılmakla suçlanarak şubat 1513’te kısa süre tutuklandı.
Sonunda, belli bir yerde gözhapsinde tutulmasına karar verilince, bir yandan aile mallarının yönetimiyle uğraşırken, öte yandan dostlarıyla (özellikle Francesco Vettori) mektuplaştı ve büyük bir tutkuyla bağlı olduğu siyasî hayat üstüne bilgi almaya çalıştı.
Ayrıca, vaktinin büyük kısmını düşüncelerini açık sentezler halinde ortaya koyan eserler yazmaya ve derlemeğe ayırdı.
1513’te Discorsi Sopra la Prima Deca di Tito Livio’yu (Titus Livius’un Roma Tarihi Adlı Eserinin ilk on Cildi Üstüne Nutuklar) yazmaya başladı; bununla birlikte eserin kaleme alınması ve düzeltilmesi 1519’a kadar sürdü; gene 1513’te İl Principe yi (Prens) yazdı.
Yazarın düşünceleri en olgun ve güçlü biçimleriyle bu iki eserde yer alır.
Discorsi (Nutuklar) cumhuriyet yönetiminde siyasî hayatı düzenleyen yasaları inceler (yazar bu incelemesinde özellikle Romalıların verdiği örnekleri göz önünde tutar); Prens’te, prensliğin kurulması ve yaşaması meseleleri ele alınır.
Cumhuriyet taraftarı olmasına rağmen Machiavelli, devlet için, tek bir başkanın enerjik eylemlerinin gerekliliğine inanır.
Ona göre, prenslik yönetimi devletin ilk gerekli evresidir; daha sonra, devlet dengesi yavaş yavaş tek bir kişinin isteğine bağlı kalmaktan kurtulur ve yasaların taraf tutmayan güçlerince sağlanır.
İtalya’nın siyasî durumu göz önünde tutularak yazılmış olan Prens’te yazar, yeni siyaseti ve özellikle Cesare Borgia’nın örnek tutumunu inceleyerek doktrininin temel ilkelerini daha belirgin biçimde açıklar.
Siyaset ve ahlâkta bağımsızlık, sert siyasî yasaların kabulü, Batı Avrupa’daki büyük krallıkları örnek alarak İtalyan birliğinin sağlanması v.b.
Machiavelli, belli bir yerde oturmak zorunluğundan kurtulunca zaman zaman Floransa’ya gidip gelmeye başladı ve Orti Oricellari’lerin toplantılarına katıldı.
Bu toplantılarda Trissino, dille ilgili nazariyelerini açıkladı (1514’e doğr.); Machiavelli bu nazariyeleri çürütmek için Dialogo İntorno alla Nostra Lirtgua’yı (Dilimiz Üstüne Diyaiog) yazdı ve orijinal görüşlerle floransa lehçenin edebiyat dili olarak kabul edilmesi tezini savundu.
1519 -1520’de, gene Orti Oricellari’lerde tartışılan savaş konusunu, Arte della Guerra (Savaş Sanatı) adlı eserinde ele aldı.
Medici’lerin yeniden başa geçmelerini izleyen yıllarda yalnız edebiyatla uğraştı.
Yazarın talihsizliklerini alegorik bir biçimde anlatan ve çağdaş toplumun bir tablosunu çizen Asino d’Oro (Altın Eşek); Capitoli; Toronzio’nun Andria adlı eserinin tercümesi; Belfagor Arcidiavolo (Başşeytan Belfagor); Aşk Otu (Mandragola) ve Clizia.
Machiavelli Floransa’da oturma iznini aldıktan sonra 1520’de, Michele Guinigi’nin yerini almak üzere Lucca’ya gönderildi.
Burada Sommario delle Cose della Citta di Lucca (Lucca Şehri Meselelerinin özeti) adlı eserini yazdı.
Niccolo Tegrimi’nin Castrucci Antelminelli Castrocani Lucensis Ducis Vita adlı eserini okuduktan sonra da Vita di Castruccio Castracani (Castruccio Castracani’nin Hayatı) adlı eserini (bir çeşit romanlaştırılmış biyografi) kaleme aldı ve burada kusursuz bir prensin niteliklerini saydı.
Bu ara, sonradan Clemens VII unvanını alan Giulio de Medici’nin himayesine girdi, onun isteği üzerine Discorso Sulle Cose Fiorentine Dopo la Morte di Lorenzo o Discorsa Sopra il Riformare lo Stato di Firenze (Lorenzo’nun ölümünden Sonra Floransa Meseleleri Üstüne Nutuk veya Floransa Devletinin Yeniden Düzenlenişi Üstüne Nutuk) adlı eseri yazdı.
Bu eserde cumhuriyetçi kurumlara dokunmayan, ama devletin yönetimini Medici’lere bırakan bir anayasa taslağı verdi.
Bu yazısı sayesinde daha önemli görevlere getirildi (1520 yılı kasım ayında Floransa tarihini yazmakla görevlendirilerek iki yıl süreyle kendisine aylık bağlandı).
1521’de Carpi’ye dinî bir görevle yollandı.
1522’de kardinal Giulio de Medici’ye karşı Orti Oricellari’lerin de katıldığı bir ayaklanmadan dolayı kovuşturmaya uğramadı; bu sıralarda, Barbera adlı floransalı bir kadına gönlünü kaptırdı; 1525’te Floransa’da Clizia adlı oyununu başarıyla temsil ettirdi.
İstorie Fiorentine (Floransa Hikâyeleri) adlı eseri oynandıktan sonra, mart 1525’te Roma’ya Clemens VII nin yanına gitti ve Roma’da kaldığı süre içinde Floransa’daki «milis teşkilâtı»na benzeyen bir teşkilâtın Romagna’da da kurulması için Clemens VII yi kazanmaya çalıştı.
Bu amaçla, o sırada Romagna’nın yönetimini elinde tutan Guicciardini’nin yanına gönderildiyse de, Guicciardini planın gerçekleşmesini imkânsız buldu.
1526’da Cognac birliğiyle Kari V arasındaki savaştan az önce, çok önemli siyasî bir göreve tayin edildi: kalelerin ikmal işlerini denetleme, kançılarlık ve Floransa’yı savunma.
Aldığı bu görevler dolayısıyle Giovanni dalle Bande Nere’nin yanına gitti.
Ama birliğin başarısızlığa uğraması ve Clemens VII nin yanlış tutumu, 1527’de Medicilerin Floransa’dan kovulmasına ve kısa ömürlü bir cumhuriyet yönetiminin kurulmasına yolaçtı.
Machiavelli yeni cumhuriyet hükümetinde görev almaya çalıştı, fakat hiç bir şey elde edemedi.
Yaşının ilerlemiş ve özellikle, daha önce Medici’lerle işbirliği yapmış olması dolayısıyla kenara itildi ve geleceğine kuşkuyla bakarak yaşadı.
Kısa süren bir hastalıktan sonra 21 haziranda öldü.
Machiavelli yalnız siyaset ile ahlâkın birbirinden ayrılmasına dayanan modern siyasî düşünceyi başlatmakla kalmamış, aynı zamanda bilim dilini de oluşturmuştur.
Floransa halkının konuştuğu dil ile klasik Latinceyi kaynaştırarak, düşüncelerini canlı semboller halinde dile getirmeyi başarmıştır.