Osmanlıda Çiftlik Sistemi | Osmanlı Tarihi |

Osmanlıda çiftlik nedir,Osmanlıda çiftlik ne demek,Osmanlıda çiftçilerin verdiği vergi,Osmanlıda Çiftlik Sistemi Çiftlikler, çeşitli özellikler gösteren tarım işletme şekillerine sahip kuruluşlardır.

Çiftlik kelimesi, ihtiva ettiği toprakların hukukî durumuna, büyüklüğüne ve tarım işletmelerinin şekil veya niteliklerine göre türlü anlamlar taşır.

Özellikle Osmanlı imparatorluğunda toprak hukuk ve teşkilâtı ile maliye işlerinde ve son devrin toprak meseleleri tarihinde, çiftlik kelimesi özel bir terim olarak, çok değişik anlamlar ile çeşitli şekillerde kullanıldı.

Osmanlı imparatorluğunda başlıca dört çiftlik şekli görülür.

1.Reaya çiftliği

Osmanlı imparatorluğunda, mîrî topraklar rejiminin gereklerine uygun olarak devlet arazisinin önemli bir bölümü, bağımsız bir köylü işletmesine yerecek büyüklükte olmak üzere, her yerin özelliklerine göre ayrıca hesaplanarak reaya çiftlikleri halinde birtakım parçalara ayrılırdı.

Bu çiftlikler, onları işleyebilecek durumda olan çiftçilere tapu bedeli adlı bir peşin kira karşılığında ve bir çeşit kiracılık mukavelesiyle bütün olarak terk edilirdi.

Bu suretle devlet topraklarından ayrılan çiftliklerden biri veya yarısı kendisine verilmiş olan ve bu durumu nüfus ve arazi tahrirleri sonucunda defterlere geçirilmiş bulunan köylü, bu toprakları işlemekle mükellef lutulurdu.

Buna karşılık olarak, reaya çiftliklerini işleten kimseler devlete belirli vergiler ödemek zorunda idiler.

2.Hassa çiftliği

Osmanlı imparatorluğunda, Özellikle ilk devirlerin sipahi tımarlarında, tamamen sipahiler tarafından işletilen ve «kılıç yeri» adı verilen hassa çiftlikler ve çayırlar da vardı.

3.Askeri görevlere bağlı çiftlikler

Osmanlı imparatorluğunda, tımarlı sipahiler yanında, birtakım askeri görevlerle ilgili çiftçi askerler de vardı. Bunlar, işledikleri çiftliklerin bütün vergilerinden muaf tutuluyorlardı.

Buna karşılık kendi’aralarında nöbetleşe sefer veya hizmetlere katılırlar ve bu bakımdan teşkilâtlandırılmış bir halde bulunurlardı.

Bu gibi askeri görevlere bağlı topraklar diğer reaya çiftlikleriyle sipahi tımarlarındaki hassa çiftliklerden tamamen ayrı metot ve kurallara göre kullanılmaktaydı.

4.Büyük zirai işletme çiftlikleri

Osmanlı imparatorluğunun gerileme devrinde meydana çıkan İktisadi sarsıntılar ile büyük malî buhranlar, özellikle Balkan yarımadasında her mıntıkanın (Bosna, Hersek, Makedonya ve özellikle Tesalya) kendi içine kapanıp boğulması sonucunu doğurdu.

Bu durum toprak işçiliğinin nüfuzlu ve varlıklı birtakım çiftlik sahiplerinin eline geçmesine ve onların doğal olarak teşkilâtlanmasına sebep oldu.

Bu zengin toprak beyleri içinde halkın şaşkınlığından faydalanarak ucuz fiyatlarla geniş topraklar satın almış vurguncular ile memur veya asker sıfatı ile, haiz oldukları devlet otoritesini kötüye kullanarak servet kazanmış mütegallibe de vardı.

Rumeli’deki çiftlik rejiminin özelliklerine gelince, öteden beri çiftlik halinde işletilen veya yeni şartlar altında imparatorluğun son devirlerinde çiftlik haline sokulmuş olan bu topraklar, genellikle üzerlerinde aileleriyle birlikte yerleşmiş olan köylüler tarafından ve ortakçılıkla isletilmekteydi.

Çiftlik sahibi, ortakçılarına, yani çiftçilerine, toprakla birlikte her çeşit malzeme, alet, hayvan ve tohumu sağlar ve bu yüzden mahsulü paylaşırdı.