Hakkında Bilgi

Hakkında Bilgi,Ansiklopedik Bilgi

Tarih

Osmanlıda Şehbenderlik | Ansiklopedik Bilgi |

Osmanlıda şehbender ne demek,Şehbenderlik ne demek,Şehbender ne anlama gelir,Osmanlıda Şehbenderlik,II. Mahmud devrinde mahalli ticaretin yabancıların eline geçmekte olduğunun görülmesi üzerine ticaret iki kısma ayrılarak Müslüman tüccarlara “ Hayriyye Tüccarı” , gayri müslim tüccarlara “Avrupa Tüccarı” denildi.

“ Hayriyye Tüccarı”’ na bir takım imtiyazlar da verilerek aralarından birisi “ şehbender” olarak seçildi.

Şehbenderler, baş şehbender, şehbender, şehbender vekili, şehbender memuru olmak üzere dört sınıftı.

Ticaretle ilgili işleri halletmek üzere 1838’de “Meclis-i Ziraat ve Sanayi” kurulmuş birkaç gün sonra bu kuruluşun ismi “Meclis-i Umur-i Nafia” şekline getirilmiştir.

1839’da ise “Ticaret Vezareti” ihdas edilerek bu meclis de oraya bağlanmıştır.

“ Şehbender” tabiri daha sonra konsolos karşılığı yabancı devletlerde kendi devletinin menfaatlerini korumakla görevli kimselere unvan olarak da kullanılmıştır.

1908’dan itibaren de bunun yerine konsolos tabiri kullanılmıştır.

Osmanlı’da gümrükler her zaman önemli olmuş ve hiçbir zaman tımar ve zeamete bırakılmamıştır, vakıflara bırakıldığına dair de bir kayıt yoktur.

Gümrüklerden elde edilen gelirler devlet hazinesinin önemli gelir kaynaklarındandı.

İltizamın çıkışıyla iltizama verildiği görülür fakat yinede önemini yitirmemiştir.

Yabancı devletlere ihraç edilen veya yabancı devletlerden ithal edilen mal ve eşyalardan ve Osmanlı’nın bir iskelesinden başka bir iskelesine deniz yoluyla veya bir şehir veya kasabasından  diğerine kara yoluyla nakledilen mallardan gümrük vergisine tabi idi.

Böylece hem iç ticaretten hem de dış ticaretten vergi alınırdı.

Gümrük vergisi bir malın nakliyle ilgilidir. Yani bir yerde üretilip orada tüketilen bir maldan gümrük vergisi alınmazdı.

Gümrükler iç ve dış olmak üzere ikiye ayrılırdı.

İç gümrükler 1900’lere kadar Osmanlı hazinesinin önemli gelir kaynaklarından biri olma özelliğini korumuştur.

İç gümrükler 1843’te kaldırılmıştır.

Dış gümrüklerde ise kapitülasyon politikası ile mali ve siyasi amaçlar güdülüyordu.

Mali amaç transit ve dış ticaretten gümrük vergileri olarak hazineye katkı sağlamak bunun yanında ticareti Akdeniz havzasında tutmaya çalışmaktı.

Siyasi amaç ise Osmanlı’nın kendi çıkarları için Batılı devletlere imtiyazlar vererek bunları birbirine karşı kullanmaktı.

Ancak kapitülasyonlar devlet zayıflayınca aleyhte işlemeye başlamıştır.

Batılılar Osmanlı’yı hammadde alma ve mamul sürüm sahası olarak görmeye başlamıştı.

Kapitülasyonlardan kurtulmak için çeşitli girişimlerde bulunulmuş ancak Lozan Antlaşması’nda kaldırılabilmiştir.

Osmanlı’da ticaret işlerine bakmak ve tüccarlar arası ihtilafları gidermek üzere görevlendirilen “Şehbender” denen kimseler bulunurdu.

Bunlar daha sonra konsolos karşılığı  olarak yabancı devletlerde kendi devlet menfaatlerini korumakla görevli kişilere ünvan olarak verilmiştir.

1908’den itibaren ise konsolos tabiri kullanılmaya başlamıştır.

Bir yanıt yazın