Osmanlıda Yayalar ve Müsellemler | Osmanlı Tarihi |
Osmanlıda Yayalar ve Müsellemler Yeniçeri ocağı kurulmadan önce Osmanlıların daimi ordusunu teşkil eden ve Çandarlı Kara Halil Paşa tarafından kurulan askeri teşkilât.
Yayalar ve Müsellemler Hakkında Ansiklopedik Bilgi
Yaya başı, Yeniçeri ocağında cemaat ortalarının kumandanlarına verilen ad. (Serpiyade de denirdi. En kıdemlileri başyayabaşı diye anılırdı.
Terfi ederse kulkethüdası olurdu.
Kulkethüdaları daha sonra ağa bölüklerinden seçilmeye başladı ve başyayabaşılara başdevecilik veya kapıkulu süvariliği verildi.
Yayabaşılar 24 akçe yevmiye alırlardı.
Dış hizmete çıkınca, kendilerine yılda 25 bin akçelik zeamet derecesinde toprak dirliği veya yayabeyliği verilirdi.
Yaya beyi, yayaların timar bölgelerinde tabi oldukları, dirlik sahibi âmirlerine verilen ad. (Bunlar, dört taneydi ve yaya sancakbeyine tabiydi.
Her ocak, yaya sancakbeyine yılda kırkar akçe, herhangi bir sebeple sefere gidemiyen eşkinciler ise otuz akçe verirlerdi.)
Piyadegân da denilen yaya’lar, sefer zamanlarında günde iKişer akça yevmiyeyle hizmet ederler, seferden sonra memleketlerine dağılıp zıraatle uğraşırlardı, buna karşılık da bütün vergilerden muaf tutulurlardı. Bunların atlı kısmına müsellem denirdi.
Yeniçeri teşkilâtı kurulduktan sonra yayalar eyalet askeri halinde muhafaza edildi; kendilerine ocak şeklinde timar verildi.
Sefer zamanlarında ordu geri hizmetlerinde, yol açma, köprü yapma, kale onarma gibi işlerde kullanıldılar. Bunun dışında, özellikle kıyı kalelerinde muhafız olarak vazife görürlerdi.
Yayaların ocak şeklindeki timarları 1590’da yirmişer; 1670 sıralarında otuzar kişilik gruplar arasında paylaştırılıyordu.
Her ocakta beş kişi eşkinci, kalanları yamaktı.
Eşkinciler sefer zamanlarında göreve gider; yamaklar kalelerde kalırdı. Eşkinciler daima eşkinci olarak kalır ve yamaklar daima yamak görevi görürdü.
Her yamak eşkinciye bir sefer için elli akçe vermekle yükümlü olduğundan bunlara ellici de denirdi.