Safiyüddin Erdebili Kimdir,Hayatı | Biyografi |
Safiyüddin Erdebili Biyografi,Safiyüddin Erdebili Kimdir,Şeyh, iranlı mutasavvıf (Erdebil 1252-Geylan [Gilan] 1335).
Safiyüddin Erdebili Hayatı
Arabistan’dan Azerbaycan’a göçen (1174) Finiz Şahın torunu.
Gençliğini Erdebil’de geçiren Şeyh Safiyüddin, bir süre sonra Geylan’a gitti.
Orada Şeyh Zahidi Geylani’den el aldı ve ona kapılandı.
Kısa bir süre içinde tasavvuf konularındaki bilgisiyle ün kazandı.
Şeyh Zahidi Geylani’nin ölümü üzerine onun postuna oturdu.
Şeyhin kızı Bibi Fatma ile evlendi.
İran ilhanilerinin veziri olan Reşidüddin ile yakın ilişkiler kurdu, Reşidüddin tarafından saygı ve sevgi gördü, korundu.
Zamanla, çevresinde toplananlar, ona bağlananlar çoğaldı.
Halk üstündeki etkisi moğol hükümdarı Emir Çoban’ın ilgisini çekti.
Emir Çoban Safiyüddin’i ziyaret etti.
Bu ziyaret sırasında, Safiyüddin, Moğolların İran halkına yaptıkları baskıyı emire anlatarak baskının kaldırılmasını ve halkın huzurunu sağladı.
Şeyh Safiyüddin Erdebili, İran’da Şiiliğin kurucusudur.
İslam inançlarına, özellikle siyasi alandaki şeriat görüşlerine yeni bir yorum getiren Şeyh Safiyüddin, Hz. Muhammed’den sonra Ali’nin halife olacağı görüşünü savunur.
Ona göre Ali, bilgi ve manevi derece bakımından bütün öteki halifelerden üstündür.
Hz. Muhammed’den sonra gelen bütün halifeler Ali’ye haksızlık etmiştir.
Şeyh Safiyüddin’in bu konudaki görüşleri oniki imam inancına dayanır.
Ona göre imamlık (halifelik) babadan oğula geçen dini ve siyasi bir görevdir.
Halifeliğin özü, siyasi güçten çok bilgiye dayanır.
Bu yüzden Ali «arifibillah»tır.
Velilik makamının sahibi ve şahı (Şahı Velayet) Ali’dir.
Kısa bir süre içinde gelişen, bütün İran’ı, Anadolu’nun doğu bölgelerini kaplayan şii inançları zamanla siyasi bir nitelik kazandı.
Safiyüddin soyundan gelenler onun inançlarını bir devlet düzeni, siyasi bir kuruluşun temel ilkeleri olarak benimsediler.
Safiyüddin’in ölümünden sonra yerine, sonradan Erdebil sofileri adını alanlar geçti.
Bunların ilki, Safiyüddin’in oğludur.
Sonra Bedreddin, onun oğlu Hace Ali, onun oğlu Şeyh İbrahim gelir.
Safiyüddin’in kurduğu mezhep (Şiilik) bir süre sonra İran tahtını ele geçirenlerin resmi görüşlerinin kaynağı oldu.
Bu mezhep Safiyüddin’in torunu İsmail Safevi tahta çıkıncaya kadar çok geniş bir alana, Anadolu içlerine kadar yayıldı; Osmanlılar ile İranlılar arasında büyük savaşlara yol açtı.
Bugün, İran’ın bağlı bulunduğu mezhep, Safiyüddin tarafından kurulan ve İslam dünyasında «beşinci mezhep» olaıak adlandırılan siyasi ve dini kuruluştur.