Sarımsak | Ansiklopedik Bilgi |

Sarımsak hakkında bilgi,Sarımsak (esk. türk. ‘ sarmusak’tan). Bot. Bahar gibi kullanılan, bütün kısımları keskin kokulu bahçe bitkisi. (İlmî adı Allium sativum. Zambakgillerden.)

Aynı bitkinin soğan kısmı. (Bu soğanların kurusuna «baş sarımsak», soğanları meydana getiren her bir parçaya da «diş sarımsak» denir.)

Sarmısak dişi, olgun sarmısağın tanelerinden her biri.

Sarmısak otu.

Su sarmısağı, kurtluca.

— DEY. Sarmısak yemedim ki ağzım koksun, birinin herhangi bir konuda yaptığı suçlamaya karşı, o suçu işlemediğini, bundan dolayı bir korkusu da bulunmadığını anlatmak için kullanılır.

— Kim. Sarmısak esansı, sarmısaktan elde edilen karmaşık yapılı esans; ana maddesi alil polisürfürdür.

— Bot. Sarmısak allium cinsinin, soğandan sonra gelen önemli türlerinden biridir; pırasa da aynı cinstendir.

Bunlar soğanlı, genellikle içi boş dik saplı, iki yıllık otsu bitkilerdir; yaprakları düz veya silindirimsidir, bir kınla sapa bağlanır.

Çiçekleri basit şemsiye durumunda, yeşilimsi veya morumsudur; açılmadan önce bir çeşit koçan içinde bulunur.

Sarmısak, daha önce tohumdan elde edilen arpacıklarıyla üretilir.

Dikme zamanı, mahallî iklim şartlarına bağlıdır (ılık yerlerde şubat-mart, soğuk yerlerde nisan-mayıs).

Sarmısak en eski sebzelerden biridir.

Keskin kokulu olmasına rağmen tıbbî faydalarından dolayı dünyanın hemen her tarafında yetiştirilmekte ve kullanılmaktadır.

Türkiye’de pastırma sanayiinin merkezi olan Kayseri’de kırmızı biberle beraber bol miktarda sarfedilir. Çeşitleri:

1. beyaz sarmısak, baş sarmısak elde etmek için yetiştirilir;

2. kara sarmısak. taze yenmek için yetiştirilir; iri dişli bir çeşittir;

3. İspanyol sarmısağı, Avrupa ve Amerika’da çok rağbet gören, az acı, iri başlı bir sarmısaktır.

Çeşitli yiyecekere koku ve tat vermesi için katılır. (Turşu, zeytinyağlı yemekler, sucuk, pastırma, yoğurt, salça v.d.)

— Ted. Sarmısağın tazesi ve kurutulmuşu iştah açıcı olarak kullanılır.

Ayrıca damarları genişletici, mikrop öldürücü özellikleri de vardır.

Bütün bu nitelikleri, içindeki kükürtlü bir esanstan ileri gelir; bu uçucu esans sarmısağa çok keskin bir koku verir.

Sarmısaktaki kükürtlü esans akciğer yoluyla vücuttan dışarı atılır; sarımsak bazı akciğer hastalıklarına, romatizmaya, hipertansiyona, bağırsak kurtlarına karşı genellikle alkolat halinde kullanılır.

Sarımsaklı veya sarımsaklı sıf. İçinde sarımsak bulunan, içine sarmısak katılmış olan:

Bir kısmı yemeklerini fazla sarmısaklı pişirmeye, ötekiler de soğanlarını fazla yakmaya başladılar (F. R. Atav). Sarmısaklı yoğurt. (LM)