Şehname Destanı,Konusu | Kültür,Sanat,Edebiyat |

Şehname Destanı hakkında Bilgi,Padişahların biyografisini manzum olarak anlatan edebi eser.

Mesnevi türünde ve 60 000 mısradır.

Başlangıçtan X. yy.a kadar İran tarihini bir bütün olarak kapsayan eser dört ana bölüme ayrılır.

Şehname Destanı Birinci ve ikinci bölümler İran tarihinin masallar çağıdır.

Bu çağda yaşayan bütün kahramanlar efsanelerle tabiatüstü nitelikler kazanmış, insanüstü başarılar göstermiş yiğitlerdir.

üçüncü bölüm İran’ın yarı tarih, yarı masal çağını konu edinir.

Bu bölümde tarihle masal birbirine karışmış, olaylar geniş hayal gücüyle zenginleştirilmiş, özellikle İranlılar ile Turanlılar arasında yapılan efsanevi savaşlarla donatılmıştır. Dördüncü bölüm, İran’ın bilinen gerçek tarihini konu edinir.

Burada İran tarihi bir kahramanlar yuvası olarak nitelenir. Bütün savaşlar, başarılar insanüstü birer güce dayanır.

Tarihte bilinen eski İran hükümdarından başlayarak Firdevsi’nin çağında yaşayan son hükümdara kadar bütün İran tarihi bir bütünlük içinde işlenir.

Şehname Destanı Konusu

Destanın en büyük ve en başarılı kahramanı Rüstem’dır.

Rüstem, özellikle İran’ın bağımsızlığı ve yükselmesi yolunda yapılan bütün savaşlarda kendini gösterir.

Şehnamede işlenen konularda iki ana düşünce vardır.

Biri İran’ın bağımsızlığı, yapılan baskılardan, haksızlıklardan halkın kurtuluşu, zalimlerin haklı olanlar tarafından ezilişi; İkincisi doğruluk (adalet) duygusunun geliştirilmesidir.

İran halkı, ülkeyi eline geçiren düşmanların, zalimlerin baskısından kurtulmak için Dahhak’ın kişiliğinde ömekleşen zulme karşı Gâve’nin varlığında biçimlenen bağımsızlık, baskıya karşı direnme duygusuyla harekete geçer.

Yapılan kanlı çarpışmalar sonunda adalet zulme üstün gelir, Dahhak ortadan kaldırılır.

Firdevsî, eserinde daha çok İran’ın müslümanlartarafından alınışından, eski İran kültürünün yok edilmeye çalışılmasından dolayı duyduğu acıyı, üzüntüyü dile getirir.

Bu amaçla eski İran dinine bağlı kahramanları insanüstü başarılar sağlayan varlıklar gibi göstererek şiire sokar.

Eserde İran halkının dilinde yaşayan ve Firdevsî’nin çağına kadar söylenegelen bütün masallar sıralanır.

Kahramanlıkla dolu olayların arasına aşk olayları sıkıştırılır; bazı coşkunluklar şiiri renklendirir.

Şehname9nin edebiyat ve dil tarihi bakımından önemi daha büyüktür, özellikle eski İran dilinde kullanılan ve Firdevsî’nin yaşadığı çağda unutulan dört yüz kadar eski kelime eserin dil bakımından bir değer kazanmasını sağlar.

Şehname’de İran dilinde kullanılan kelimelerin büyük bir kısmı yer alır.

Atasözleri, İran halk deyimleri, inançlar, gelenekler, alışkanlıklar, halk masalları, bazen bilmeceler eserin bütünlüğü içinde geniş bir yer kaplar.

Aruzun feûlün feûlün feûlün feul ölçüsüyle yazılan Şehname üstünde birçok Doğu ve Batı bilgini incelemeler yapmış, onu değişik açılardan yorumlamıştır.

Bütün dünya dillerine çevrilen Şehname’de birçok türkçe kelimenin de yer aldığı görülür.

Firdevsi eserini yazarken Gazne sultanı Mahmud’dan çok yardım görmüş, eseri bitirince ona sunmuştu.

Şehname sonraki yüzyıllarda bütün islam edebiyatını, özellikle Türk divan edebiyatmı geniş ölçüde etkiledi: destan türünün erişilmez bir örneği olarak değerlendirildi.