Sofra Nedir

Sofra Nedir,(fars. şufra’dan).

Masa, sini, yaygı v.b. şeylerin yemek yemek üzere yiyecek ve içeceklerle hazırlanmış durumu: Herhalde sofra hazırdır ve menü de mükemmeldir (R.H. Karay).

Akşamları eve gelip yıkandıktan sonra sokak üstündeki odaya oturuyor, Muazzez’in sofra hazırlamasına bakıyordu (Sabahattin Ali).

Yemek: Kendisini ilk defa yakından akşam sofrasında gördüm (F.R. Atay).

Çocuğu her akşam sofrada ve yemekten sonra da hanımefendinin odasında süzüyordu (H.E.Adıvar).

Geldiklerinin ikinci akşamıydı.Sofrada konuşuyorduk (B. Felek).

Teşm. yol. Bir masa, sini, yaygı v.b.nin çevresinde toplanan ve yemek yiyen kimselerin tümü: Besim konuştuğu zaman bile sofranın dikkatlerini kendisine çeken Samim’in […] hafif kımıldanışları… (P. Sefa). Bu söz bütün sofrayı güldürdü.

Üzerinde yemek de yenebilen, tekerlek biçiminde, kısa ayaklı hamur tahtası, yastığaç.

Esk. Yere yayılarak üzerinde yemek yenilen, kenarındaki halka veya deliklerden ip geçirilerek toplanabilen meşin v.b.den yapılmış yuvarlak yaygı: Orada bağlı bir sofra olacak, eğer onu açabilirse sizinle gidebilir (N. Araz).

Sofra duası, yemek yiyen kimselerin bağlı olduğu mezhep ve tarikatlara göre değişik şekilleri olan ve yemeğin sonunda sofradakilerin en yaşlısı tarafından okunan dua.

– DEY. Sofra başına geçmek, yemek yemek üzere masa v.b.nin çevresinde toplanmak.

Sofra (veya sofrayı) kaldırmak, yemek yendikten sonra masa v.b.yi temizlemek.

Sofra (veya sofrayı) kurmak, yemek yemek için sofra takımım dizerek, sofrayı yiyeceklerle donatmak.

Sofranıza bereket, başkasının sofrasında yemek yiyen bir kimsenin yemekten sonra söylediği teşekkür sözü.

Sofrası açık, misafire yedirip içirmeyi seven, misafirperver.

Çilingir sofrası.

— Din. Hacegan sofrası, bazı din adamlarının belirli zamanlarda topluca yemek yemeleri için kurulan sofra. (Bu sofraya başkaları alınmazdı.)

Hayır sofrası, yılın dince kutsal sayılan günlerinde kurulan sofra.

Pir sofrası, tekkelerde tarikat ulularının dervişlerin, bazı şeyhlerin adına kurulan sofralara verilen ad. (Tekkelerde, tarikatın anlayışına göre ayrı ayrı sofra duaları vardı.)

Folk. Ağa sofrası, köy veya küçük kasaba zenginleri ve ağaları tarafından hayır yapmak için kurulan ve genellikle köyün yoksullarının çağrıldığı sofra.

Çoban sofrası, çobanlar tarafından kırlarda düz taşların üzerinde kurulan sofralara verilen ad. (Yayla sofrası da denir.)

Gariban sofrası, kervansaraylarda, yol uğraklarında zenginler tarafından hayır yapmak amacıyla kurulan sofralara verilen ad.

(Burada yolcular ve yoksullar yemek yerdi. Yolcu sofrası veya yol sofrası da denir.) Rakı sofrası, rakı içmek için kurulan sofralara verilen ad.

— Denize. Esk. Gabya yelkeninin çanaklığa sürünüp zedelenmemesi için yelkenin kıç tarafına vurulan enlice astar.

Sofra erleri, gemi rölesine göre aynı sofrada yemek yemek üzere ayrılan yedi veya dokuz kişilik grup.

— Ev eşyası. Sofra bezi, sofranın altına yayılan bez.

Sofra örtüsü, sofra hazırlanırken masa v.b. üzerine serilen örtü.

Sofra takımı, yemekte kullanılan tabak.çatal, kaşık, bıçak v.b. gereçlerin tümü.

Teşk. tar. Sofra eskisi, Osmanlı devletinde saraya yeni alman iç ağalara yemek yemeyi Öğreten ak ağaların kıdemlilerine verilen ad.

Osmanlı devleti hükümdar sarayı ve öteki büyük dairelerde görevli kıdemli kalfa ve ağalara verilen ad.

Ev eşyası, önceleri yemek sırasında, pişmiş topraktan ve tahtadan yapılan tabaklar, kaseler v.b. eşya kullanılıyordu.

Madeni sofra takımları Eski Yunanlılar ve Romalar zamanında kullanıldı.

XVI. yy. sonlarında porselen ve fayans takımlar madenî eşyanın yerini aldı.

Bugün tam bir sofra takımında yemeğin sofraya getirildiği çorba kasesi, çeşitli yemeklere göre büyük kayık tabaklar, salata, meyve ve ekmek tabakları; ayrıca sofradakiler için ufak kaseler, çukur, düz ve küçük tabaklar, tuzluk, biberlik, limon, sirke, hardal v.b. yiyeceklerin konulduğu aksesuvar bulunur.

Bunun dışında çeşitli boyda, çatal, kaşık, bıçak (balık ve meyve bıçakları ayrıdır) tam bir sofra takımını tamamlar.

Bunlara çatal kaşık, çatal bıçak takımı da denir.

Sofra takımı yerine yemek takımı deyimi de kullanılır.

Sofra takımları 6, 8, 12, 24 kişilik olur.