Subaşı Nedir,Görevleri Nelerdir | Osmanlı Tarihi |
Subaşı Nedir,Görevleri Nelerdir,Subaşı, Ortaçağ Türk devletlerinde yaygın bir unvandı.
Anadolu Selçuklu devletinde, başkumandandan sonra gelen kumandanlardan birine subaşı denirdi.
Bunlar serleşker ve amir sipahsalar denilen bölge kumandanlarına bağlıydı.
Subaşılar, bölgelerinin güvenliğinden sorumluydular.
Sefer ilanında ordunun toplanma yerinde «melikülümera»nın (beylerbeyi) emrine girerlerdi.
Subaşıların geliri bulundukları şehirlerdeki örfi vergilerden sağlanırdı.
Subaşılar, Selçuklu divanı tarafından tayin edilirdi.
Subaşıların bulunduğu vilayetlere Selçuklularda «subaşılık» denirdi.
Küçük şehir ve kasabalarda subaşıların naipleri vardı.
Anadolu beyliklerinde subaşılar ordu kumandanı durumundaydı.
Osmanlıda Subaşı
Osmanlılarda ilk dönemlerde subaşılar ulufe alırlar, güvenlikten sorumlu tutulur ve askere kumanda ederlerdi.
Teşkilatta kadıdan sonra gelirlerdi.
Osman Bey, Karacahisar’ı alınca, yeğeni Alp Gündüz’ü subaşılığa getirdi.
Osmanlılarda da ilk kurulan görevlerden biri subaşılıktı.
Subaşı, Fatih ve Kanuni kanunnamelerinde yer aldı.
Büyük şehirlerin subaşıları önemli kimselerden tayin edilirdi.
Fatih, İstanbul’u alınca, Süleyman Beyi subaşı tayin ederek onu şehrin imarıyla görevlendirdi.
Osmanlılarda subaşılık merkezde görev yapan subaşılarla tımar subaşılığı olmak üzere iki kısımdı.
Taşradaki subaşılar tımar sahibiydi.
Bunlar, öteki tımar mutasarrıfları gibi iş görür, sefere cebelüleriyle katılır ve bulundukları kasabanın İktisadi işlerini görürlerdi.
Bu subaşılara, kadılar gibi merkezden hüküm gönderilirdi.
Subaşı idari bakımdan sancakbeyine bağlı bir alay beyinin emrinde bulunurdu.
Subaşıların çeşitli taşra eyaletine göre değişen bazı imtiyazları da vardı.
Bunlar, vergilerin ve halktan toplanan para cezalarının bir kısmını almak hakkına sahipti.
Merkezde, gelirini devlet hâzinesinden sağlayan bir subaşı bulunurdu.
Gündüzleri kol gezer, çarşı pazar ve mahalle aralarının temizliğine bakar, kaldırımları onartır, yıkılmaya yüz tutan yapıları mimarbaşıya haber verirdi.
Geceleri kol gezerek uygunsuz davranışları denetler, muhzır ağa ve asesbaşıyla adli hükümleri yerine getirir, güvenliği sağlardı.
Subaşılar, kadıların emri altında bulunurdu.
Bundan başka Acemi ocaklarında küçük rütbeli subaylara ve kapıkulu süvarileri arasında sefer zamanında inzibat işleriyle, barış sırasında vergi toplamak için seçilen görevliye de subaşı denirdi.
«Tomruk» denilen hapishanelerle zindanların yönetimi de subaşı adı verilen görevlilerin elindeydi.
Şehrin temizliğiyle uğraşan bir memura çöplük subaşısı, vezirlerin özel hizmetkarlarından birine vezir subaşısı denirdi.