Süs Bitkileri Çoğaltma Yöntemleri | Çiçek Bakımı |

Süs Bitkileri Çoğaltma Yöntemleri

1.Süs Bitkilerini Tohum ile Çoğaltma

Birçok süs bitkileri tohumlan ile kolayca üretilebilir.

Çiçek meraklılarının bir kısmı, kendi yetiştirdikleri çiçeklerin rengini, şeklini veya kokusunu beğendikleri bitkileri tohuma bırakmak suretiyle elde ettikleri gibi, güvenilir tohumculardan satın alarak da temin edebilirler.

Bazı çiçek sevenlerin ihtiyaçları olan çiçek tohumlarını küçük paket ambalajı halinde satmaktadırlar.

Çiçek tohumlarında aranılan başlıca özellikler; taze, sağlam ve mensup olduğu varyetenin bütün özelliklerine sahip olmasıdır.

Çiçek tohumları evlerde küçük tahta kasalara, bahçelerde hazırlanan tohum yastıklarına, yahut da seralar içerisindeki yastıklara, tahta kasalara ekilir.

Küçük tohumlar serpme olarak, iri taneliler ise seyrek ekilmelidir.

Tohum ekilecek toprak, iyi hazırlanmış, ince, yumuşak eski elenmiş gübreli veya kompostolu olmalıdır.

Çiçek tohumlarının ekim zamanları ilkbahar ve sonbahardır.

Yazlık, kışlık bir yıllık veya iki yıllık ömürlü çiçeklerin tohumlarının ekiliş zamanlan bu mevsimlerdedir.

Ekilen çiçek tohumları çimlenerek toprağın üstüne çıkana kadar ara sıra dikkatlice sulanır.

Fideler 3 – 4 yapraklı olunca, daha kuvvetli büyüyebilmesi için tohum yastığından alınarak başka bir yere dikilir. Buna (Şaşırtma) denir.

Tahta sandıklarda yetişen küçük fideler yine içerisi iyi topraklı harç ile doldurulmuş tahta kasalara 5×5 veya 10×10 cm. aralıklarla küçük bir fide kazığı Ue açılan deliklere kökleri aşağıya gelmek üzere dikilir.

Şayet fidelerin ana kökü çok uzamış ise tırnakla kısaltılır.

Fidenin kökünün delik içerisinde toprakla temasını sağlamak için fide kazığı ile toprak hafifçe sıkıştırılır.

Sonra gayet ince delikli süzgeçli kova ile can suyu evrilir.

Fidelerin şaşırtılması aynı zamanda küçük fincan saksılara veya bahçede ve serada hazırlanmış yastıklara da yapılır.

2.Süs Bitkilerini Çelik ile çoğaltma

Çiçekçilikte; çelik üe çoğaltma özellikle uzun ömürlü çiçekler ile süs ağaçlarında çok uygulanır.

Süs bitkilerinde gövde, dal, kök ve yapraktarı çelik alınabilir.

Sardunya ve karanfiller en çok yumuşak dal çeliği ile çoğaltılır.

Keza güller, begonyalar, açalyalar, lastik ağacı ve deve tabanı da genellikle çelikle üretilmektedir.

Çelik kesilecek dalların ne çok körpe, ne de çok yaşlı olmaması gerekir.

Çünkü, körpe dallar çabuk çürür, fazla yaşlı odunlaşmış dallar da çok güç köklenir veya hiç köklenmez.

Bahçede yetişen süs bitkilerinden çelik alma zamanı ağustostan kış aylarına kadar devam eder.

Karanfil, sardunya çelikleri küçük tahta kasalara, keza gül ve begonya çelikleri de yine tahta kasalara veya ağustosta bahçede hazırlanan tavalara dikilir.

Telgraf çiçeği, kolyos ve lastik ağacının dalları içerisi su dolu bir şişe içerisinde bir müddet bırakılacak olursa çabuk kök salarlar.

Dal çeliklerinin iyi ve çabuk kökleşmesi için iyi hazırlanmış gübreli yumuşak bir toprağa, neme, ısı ve ışığa ihtiyaç vardır. Seralara dikilecek gül çeliklerinin boylan 10 – 15 cm. kadar olmalıdır.

Begonya, sardunya gibi süs bitkilerinin körpe dallarının uç kısımlarından (Yeşil tepe çeliği) yapılır.

Bu çelikler üzerindeki yaprakların terleme sonucu su kaybının önüne geçebilmek için dip kısımdaki yaprakları kopardır, uçtaki yaprakların ise yarısı kesilir.

Yukarıda tarif ettiğimiz dal çeliği şeklinde dikilir ve köklendirilir.

Yaprak çeliğinin yapılması

Yaprakları iri ve gösterişli olan Rex begonyaları, sansiverya, Afrika menekşesi, gloksinya çiçekleri yaprak çeliği ile üretilir. Yaz sonunda sapı ile koparılan yaprak temiz dere kumuna sokulur.

Yaprağın alt damarlarının toprakla temas etmesi için yatırılır.

Göz çeliğinin hazırlanması

Devetabanı, lastik ağacı gibi değerli süs bitkileri göz çeliği ile üretilir.

Lâstik ağacının yaprak sapının gövde Ue birleştiği yerde gizli gözler bulunur.

Yaprak sapının dalla birleştiği yerin üstünden ve altından birer santim kadar kesilir.

Sonra kesilen çelikler suda bir süre bırakılır.

Beyaz kökçükler görüldükten sonra seradaki yastıklara veya fincan saksılardaki funda – kum karışımına içerisine 4 cm. derinliğine kadar sapı gömülür.

Yaprağın sallanmaması için saksı içerisine ufak bir sopa dikilerek bağlanır.

Yapma zamanı ocak – şubat aylarıdır. Çeliklerin köklenebilmesi için 30 derece ısıya ihtiyaç vardır.

Kök sürgün çeliği

Kasımpatı, margarit gibi süs bitkilerinin toprak altındaki köklerinden toprağın yüzüne doğru 5 – 10 cm. uzunluğunda sürgünler meydana gelir.

Bu küçük sürgünler keskin bir çakı Ue kök veya gövde üstünden kesilip ve diğer çelikler gibi dikilerek köklendirilir.

Koltuk sürgün çeliği

Telgraf ve kordela çiçeği gibi süs bitkileri sarkan kolları üzerinde küçük yapraklı sürgünler meydana getirirler.

Bu sürgünler ana bitkilerden kesilerek içerisi funda toprağı – kum dolu fincan saksılara dikilerek kökleşmeleri temin edilir.

3.Daldırma ile Çoğaltma

Bazı süs bitkileri çelikleri kolay kök bağlamazlar.

Bu sebeple bu süs bitkileri yer. tepe veya havaî daldırma şeklinde çoğaltılır.

Yer daldırması

Mesela; devetabanı bitkisi’nin bir dalından birçok köklü genç bitkiler elde edebilmek için, dal boydan boya toprağın içerisine yatınlır.

Üzerine harçlı toprak çekilir.

Yatırmadan önce yaprak saplarının gövde ile birleştiği kısmın altında bir çentik açılır ve sulanır.

Birkaç ay sonra çentik açılan yerlerden kökler meydana gelir.

Her bir yapraklı – köklü kısım, anadan kesilerek ayrı ayrı saksılara dikilir. Bu yer daldırmasına (Çin Daldırması) adı da verilir

Havai daldırma

Lastik ağacı, Açelya, ,Gardenya gibi dalları bükülmeyen süs bitkilerinde uygulanır.

Mesela, bir lastik ağacının ana gövdesinden çıkan bir genç yan dalın toprakta kalacak kısmında bir kertik açılır.

Bu dala bir huni geçirilir. İçerisine funda – kum gübreli harç konur.

Nemin muhafazası için sık sık sulanır. Bir müddet sonra yaralı kısımda kök meydana gelir.

Bu zaman köklü genç dal, ana bitkiden kesilerek yeni bir saksıya almır.

Şimdi lastik ağaçları daha ziyade göz çeliği ile çoğaltılmaktadır.

Soğan,yumru,rizom ve pençe ile çoğaltma

Bunlara toprak altı gövdeli süs bitkileri grubu denir.

Hakiki soğanlı çiçekli süs bitkileri şunlardır: Lale, sümbül, sümbülteber, zerren, frezya, zambak, amarillis, glayol’dur.

Bu bitkiler çiçek açtıktan sonra, ana soğanın dip tarafındaki tabla kısmında küçük yavru soğanlar meydana gelir. işte soğanlı çiçekler bu yavru soğanlar ile çoğaltılır.

Ancak bu vavru soğanlar ücüncü yıl çiçek açarlar.

Yumrulu çiçekler

İçi nişasta dolu, şişkin ve üzerlerinde göz bulunan toprak altı gövdeleridir.

Yumrulu süs bitkilerine; yıldız, su zambağı (Kala), siklamen ve yumrulu begonyayı sayabiliriz.

Bunlar ana yumruları bölmek veya ana yumrulardan meydana gelen yavru yumrular ile çoğaltılır.

Bundan başka yıldız yumruların da gözlerden meydana gelen sürgünlerden çelik almak suretiyle de üretme yapılabilir.

Pençeli çiçekler

Şekilleri bakımından yumruya benzerlerse de, büyümeleri dikinedir.

Ana rizomun üst kısımlarında yavru rizomlar meydana gelmektedir.

Rizomlu çiçeklere örnek olarak süsen (iris), teşbih çiçeği (Kana) yı gösterebiliriz.

Pençeli çiçekler

Bunların toprak altı gövdelerinin dış görünüşleri köke benzerse de el parmakları gibi bir noktadan sağa ve sola ayrılır.

Bu sebepten bunlara pençeli çiçekler adı verilir.

Bunlar da bölünmek suretiyle çoğaltılır. Örnek olarak, Manisa Lalesi (Anemon), şekayık ve düğün çiçeğini gösterebiliriz.

5.Aşı ile çoğaltma

Yukarıda adları geçen üretme şekillerinden sonra, süs bitkilerinin çoğaltma ve ıslahında aşıda kullanılmaktadır.

Aşı ancak aralarında akrabalık olan bitkiler arasında yapılabilir.

Mesela yabani gül, kültür gülünden alınan bir göz ile aşılanabilir.

Aşının tutması için anaç ile kalemin veya gözün birbirleriyle iyice kaynaşması gerekir.

Aşı tuttuğu takdirde, göz ve kalemin iyi ve makbul özelliği, aşılanan anaç veya yabani üzerindeki yeni sürgünde kendini belli eder. Güllerde en çok sürgün ve durgun göz aşısı uygulanır.

Sürgün göz aşısı mayıs – haziranda yapılır ve aşı tuttuğu takdirde o yıl gözden yeni bir filiz meydana gelir.

Durgun göz aşısı ise temmuz onbeşten, ağustos sonuna kadar yapılır

. Göz tuttuğu takdirde sürmeden kışı geçirir ve ertesi ilkbaharda sürer. kaktüsler de aşı ile çok güzel üretilir.

Süs ağaççık ve ağaçları üretilmesinde de aşıdan çok faydalanılmaktadır.

Top akasya, katmerli leylak, mavi çam aşı vasıtasıyla yetiştirilmektedir.

Aşı yapacak kişilerin pratik tecrübeli, bilgili, bu iş için gerekli âlet ve malzemeye sahip olmaları da şarttır.