Veli Mahmud Paşa Kimdir,Hayatı

Veli Mahmud Paşa Kimdir,(1420 – 1474) Fatih sultan mehmed dönemisadrazamı,devlet adamı.

Veli Mahmud Paşa Hayatı

Yabancı kaynaklardan bazıları, rum bir baba ile sırp bir anadan doğduğunu söyler. Sırp bir babanın oğlu olduğunu yazanlar da vardır.

Çocukluğunda annesiyle Novo Brodo-Semendire yolu üzerinde, Mehmed Ağa adındaki bir emir tarafından esir edilerek Edirne’ye getirildi.

Ne zaman esir edildiği de iyi bilinmiyor. Mehmed Ağanın yardımıyla öğrenim gördü.

Murad II’ye takdim edildi. Bir süre Edirne sarayında öğrenim ve eğitim gördü.

Fatih Sultan Mehmed’in ilgisini çekti; kendisine ocak ağalığı rütbesi verildi. İstanbul kuşatmasında bulundu. Fatih Sultan Mehmed ile birçok sefere katıldı.

Veli Mahmud Paşa Belgrad kuşatmasından sonra vezirliğe yükseldi; Rumeli beylerbeyi oldu. 1458’de Sırbistan seferiyle görevlendirildi.

Başta, Resava ve Kuruca kaleleri olmak üzere, birtakım önemli kaleleri ele geçirdi.

Bundan sonra Semendire’yi kuşattı. Ostroviç ve Rudnik kalelerini aldı. Golumbaç’ı (Güvercinlik) ele geçirdi.

Minnetbeyoğlu Mehmed Beyi akıncı kuvvetleriyle macaristan topraklarına gönderdi; kendisi de Fatih Sultan Mehmed’in yanına, Üsküp’e döndü.

Mahmud Paşa, 1460’ta, Fatih Sultan Mehmed’in emriyle Mora’da, despot Demetrios’un elinde bulunan Mistra (İsparta) kalesinin alınmasıyla görevlendirildi.

Burayı kuşatarak Demetrios’u teslim aldı. Ertesi sene Fatih ile Amasra, Sinop seferlerine katıldı. Bu şehirlerin alınmasında büyük yararlıklar gösterdi.

Amasra ve Sinop’un alınışından sonra, Rumeli ordusunun kumandanı olarak, Fatih’in Trabzon seferine katıldı. İmparator David Komnenos ile ailesinin teslim olmasını sağladı.

1462’de Fatih’in maiyetinde. Eflak seferine katılan Mahmud Paşa, Vlad III Drakul’u kaçmak zorunda bıraktı; sonra Midilli seferine çıktı, Midilli adasını kuşattı.

20 Günlük bir kuşatmadan sonra adayı aldı (1463). Midilli dukası Niccolo Gattilusio II’yi esir ederek adanın yönetimini Ali El Bistamî’ye verdi.

Bosna kralı Stepan Tomaseviç Semendire üstünde hakkı olduğunu ileri sürerek, gerekli vergileri ödemiyordu.

Bunun üzerine Fatih Sultan Mehmed, Sırbistan seferine çıktı. Yayça’da (Jajcza) bulunan kralın yakalanması için Mahmud Paşayı görevlendirdi.

Yayça’nın kuşatıldığını duyan kral teslim oldu. Mahmud Paşa, daha sonra, Mora’daki rum şehirlerini ayaklandırmaya çalışan Venediklilerin saldırılarını önleme görevini aldı. Mora’ya giderek Venediklileri dağıttı.

Germe hisarını (Hexamilion) aldı. Fatih Sullan Mehmed, 1464’te Yayça’yı kuşattığı sırada Macarlar saldırıya geçti.

Bunun üzerine Orta Macaristan seferine gönderilen Mahmud Paşa, Mihaloğlu Ali Beyi akıncılarla yollayarak, Macarları geri çekilmek zorunda bıraktı.

Karaman ilinde çıkan karışıklıkları önlemek isteyen Fatih ile, 1468’de Konya ve Gevele’ye kadar giden Mahmud Paşa, Pir Ahmed’in ardına düştüysede karaman beyini yakalayamadı.

Mahmud Paşayı çekemeyen rakibi Rum Mehmed Paşa, onu padişahın gözünden düşürmek için bu işte ihmali olduğunu ileri sürdü.

Padişah, Mahmud Paşayı sadaretten ve Rumeli beylerbeyiliğinden azlederek görevini Rum Mehmed Paşaya verdi. Mahmud Paşa, donanma kumandanlığına getirildi.

1470’te büyük bir donanma ile Eğriboz seferine çıkan kaptan Mahmud Paşa, ordusunu, yaptırdığı bir köprüyle adaya geçirerek Fatih’in Eğriboz’u almasını sağladı.

Eğriboz seferindeki başarısından sonra tekrar sadrazamlığa getirildi. Otlukbeli savaşına katıldı (11 ağustos 1473).

Veli Mahmud Paşa çekemeyenler onu Fatih’in gözünden düşürdüler ve azline sebep oldular.

Fatih, aynı senede ölen şehzade Mustafa’nın ölümüne sevindiği kuşkusuna kapılarak Mahmud Paşayı idam ettirdi.

Adnî takma adıyla şiir yazardı. Türkçe ve farsça şiirleriyle altı farsça mektubunun toplandığı bir divanı vardır. Mahmud Paşanın, ülkenin birçok yerinde hayratı vardır.

İstanbul’da bir cami, türbe, hamam, mahkeme, mektep, çeşme, han, tekke ve 265 dükkânlı bir çarşı (Mahmutpaşa çarşısı) yaptırdı. Ankara’da, Mahmutpaşa  mescidi.

Mahmutpaşa bedesteni ile bir han. Bursa’da kervansaray ve mescit, Edirne’de Mahmutpaşa camii, Hasköy’de hamam ve medrese, Sofya’da Cuma mescidi, sebil, medrese ve han inşa ettirdi. Bu eserlerin yaşayabilmesi için ayrı vakıflar kurdu.