Venedik,Tarihi,Coğrafi Özellikleri,Sanatı | Coğrafya Bilgileri |

Venedik Hakkında Ansiklopedik Bilgi,denizkulağının kıyısında: 327 700 Nüf.414,57 km2

Venedik Coğrafi Özellikleri

Üç yüz kadar adacık üzerinde kurulan ve karaya 4 km uzunluğunda bir köprüyle bağlı olan Venedik, dümdüz uzanan deniz-kulağına hâkimdir.

3 800 m uzunluğunda ve 30-70 m genişliğinde olan Büyük Kanal, şehri iki parçaya ayırır.

Kanalın kıyılarında çoğu XV. yy.dan kalma birçok saray yükselir: Ca’Foscari, Corner Spinelli, Ca’d’Oro (Venedik gotik üslûbunun en güzel örneğidir).

Corneron della Ca’Grande ile, Sansovino (1537), Rezzonico (1610), Grimani (1556-1572) ve Pesaro (XVII. yy. sonu) sarayları daha yeni yapılardır.

Büyük Kanal’ın üstündeki Rialto köprüsü, 1592’de inşa edilmiştir.

Venedik’in merkezi San Marco meydanı ve Piazzetta’dır; kenarlarında dünyada eşine rastlanmayan mimari bütünler yükselir; Procuratie’nin uzun cepheleri, saat kulesi (XV. yy.), çan kulesi, Sansovino’nun Loggetta’sı.

XV. yy.dan kalan San Marco kilisesinin bizans üslûbunda cephesi zengin süslemelerle örtülüdür.

Zemini yaldızlı çinilerle süslü olan kilise beş kubbeyle kaplıdır.

Şehrin geri kalan kısmında kanallar, küçük köprüler, dar sokaklar (calli) ve küçük meydanlar (campi) görülür.

Ayrıca şehirde birçok kilise vardır: gotik üslûbunda Santi Giovanni e Paolo (veya San Zanipolo) [XIII. – XV. yy.], XIV. yy.dan kalma gotik üslûbunda Santa Maria Gloriosa dei Frairi, rönesans üslûbunda Santa Maria dei Mirocoli (XV. yy. sonu).

Santa Maria della Salute (XVII. yy.), San Giorgio Maggiore (XV. – XVI. yy.). San Zaccaria (XV.-XVI. yy.). Akademi müzesinde venedikli büyük ustaların eserleri yer alır: Carpaccio, Bellini, Giorgione, Tiziano, Veronese, Tintoretto. Bassano.

Denizkulağındaki birçok ada, idarî bakımdan Venedik’e bağlıdır: mezarlığın yer aldığı San Michele. Burano, Murano, Corcello adaları deniz-kulağını denize doğru kapatan bir dil olan ünlü sayfiye merkezi Lido

Venedik, Adriya denizi boyunca Adige’den Tagliamento’ya kadar 150 km boyunca uzanır.

Venedik Tarihi

Şehrin kuruluşu ve konumu (VI.-IX. yy.). Lombard akınları sırasında kıyı halkının bir kısmı denizkulağmdaki adacıklara sığındı (VI. yy.) ve İtalya’da Ravenna ekzarkının temsil ettiği Doğu Roma imparatorluğuna bağlandı.

Bu halkın yöneticisi başlangıçta bizans ordusu düküydü; sonraları yöneticiler çeşitli adalardaki mülk sahipleri arasından seçilmeye başlandı (tribunuslar).

Komşularına balık ve tuz ihraç ederek ve donanması sayesinde bu üç dünya arasında (gemileri Adriya denizinin ağızlarına ulaşınca bu dünyalara İslâm dünyası da eklendi) aracılık yaparak yaşayabilirdi.

Venedikliler güçlerini deniz ticaretine dayandırdılar.

Gelişme (X. – XII. yy.)

Bu ticaretin temeli İstanbul’dan ipek, İstanbul ve İskenderiye’den, Yakındoğu ve Uzakdoğu’dan getirilmiş baharatı satın alıp, önceleri Po vadisi şehirlerine (özellikle İtalya krallığının merkezi Pavia’ya), kısa süre sonra da batı pazarlarına satmaya dayanıyordu.

Buna karşılık Venedik, Bizans ve Arap dünyasına

köle (Orta Avrupa’da ele geçirilen slavlar), Dalmaçya kerestesi ve ziftini, Alpler’in demirini, XII. yy.dan sonra da Batı’nın kaliteli yünlü kumaşlarını ihraç ediyordu.

Trafikten sağlanan kâr, Venedik’in Po vadisinden ve Puglia’dan gerekli besin ürünlerini satın almasına imkân veriyordu.

1802’de imparator Aleksios Komnenos, Normanlara karşı venedik donanmasının desteğini sağlayabilmek için şehre İstanbul’da önemli ticari imtiyazlar tanıdı; kısa süre sonra.

San Marco kilisesinin yapılması (1094) ve Büyük Kanal kıyısında milletlerarası pazarın kurulması şehrin büyümesini ve ticari öneminin artmasını somutlaştırdı.

Şehrin filosunun ilk haçlı seferlerine katılması, Suriye ve Filistin’in çeşitli şehirlerinde imtiyazlı semtler elde edilmesini sağladı.

Bu ticaretle zenginleşen büyük aileler, dukalık unvanının tek bir ailede kalmasına ve babadan oğula geçmesine engel oldular; dukanın seçimini Halk meclisinden aldılar ve dukaya temsilcilerini kapsayan çeşitli meclisler kabul ettirmeyi başardılar.

Büyük meclisin kurulması (1143) dukanın tek başına hüküm sürme tehlikesini kesinlikle ortadan kaldırdı.

En Parlak Dönem

Venedik kadırgalarıyla yola çıkan Dördüncü Haçlı Seferi ordusu, tahtından devrilen Aleksios IV Angelos’un çağrısına uyarak İstanbul’u ele geçirince (1204), yunan dünyası haçlılarla Venedikliler arasında parçalandı.

Başarılı seferin hazırlayıcısı olan duka Enrico Dandolo, Yunan imparatorluğunun birçok ada (bu arada Girit), burun, kıyı ve limanı (Draç, Coron, Modon) Venedik’e bırakmasını sağladı.

Don’un ağzında bir ticaret acentası kurdu.

Marko Polo’nun Çin’e ulaştığı sırada Cebelitarık üzerinden Southhampton, Brugge ve Londra’ya gidip gelen düzenli kadırga servisleri kurarak ticari alanını genişletti.

1284’te Basılan altın duka, üç yüzyıl boyunca floransa florininin yanı sıra Akdeniz ve ban dünyasının para birimi oldu.

XV. yy.da İtalya’da büyük kara devletlerinin gelişmesi, nüfusu 100 000’i aşan Venedik’i ikmal sıkıntısına düşürdü.

Büyük Meclis, duka Francesco Foscari’nin teşviki ve paralı askerlerin yardımıyla, kısa süre içinde Friuli, Treviso, Padova ve Verona’yı içine alan bir kara devleti kurmaya girişti.

Venedik bu devlette yasama ve yönetim birliğini sağladı; ama başlıca memurlarını tayin etmekle yetindiği şehirlerin özel kurumlarına dokunmadı.

(XV. – XVIII. yy.). Türklerin Balkanlar’daki ilerlemesi, yunan bilgin ve rahiplerinin (Bessarion) Venedik’e göçerek yunan kültürünü yaymalarına ve şehri bir hümanizma yuvası haline getir melerine yol açtı: İstanbul’un Türkler tarafından alınması Venedik’e kesin bir darbe oldu.

XV. yy. sonunda Fransa krallarının İtalya seferleri şehre ikinci bir darbe oldu.

Ayrıca Vasco da Gama’nın Hindistan denizyolunu bulması doğu ürünlerini batıya nakletme tekelini Venedik’in elinden aldı ve şehir Lyon pazarlarına sattığı baharatı, 1580’e kadar ithale devam edebilmeyi ancak Portekiz’e karşı müslümanlarla ittifak yapma pahasına sağladı.

Ayrıca ticaretini desteklemek için dokuma ve cam sanayiini geliştirdi.

Gelişmesi doruğuna ulaşan şehirde Dukalar sarayı.

San Marco meydanı.

Büyük Kanal kıyısında güzel saraylar inşa edildi; dün yanın en büyük resim okullarından biri (Bellini’den Tiziano’ya) kuruldu.

Bağımsızlığın kaybı (XIX. XX yy.)

Napolyon, ele geçirdiği bu devleti Campoformio antlaşmasıyla (1797) Avusturya imparatorluğu lehine ortadan kaldırdı.

Venedik, İtalyan milli hareketine katıldı; fakat 1848’de Danielo Manini’nin kurduğu cumhuriyet kısa ömürlü oldu.

Şehir ancak İtalya’nın Prusya’nın müttefiki olarak Avusturya’ya karşı çarpıştığı 1866 savaşı sonunda anayurda bağlanabildi.

Venedik, konumu, dünyanın başlıca turizm ve fikir merkezlerinden (dünya resim, heykel ve sinema yarışmaları, San Giorgio Maggiore kültür merkezi) biri haline geldi.

Ama binaların üzeri ne kurulduğu kazıklan deniz çürütmektedir ve kum üzerine inşa edilmiş olan şehrin kurtarılmasını, sanat eseri özelliğini koruması nı ve modern yapılarla tarihi havasını kaybetmesinin önlenmesini 1962’de Avrupa konseyi üstüne almıştır.

Süsleme sanatları

Daha XI. yy.da Venedik’te cam fırınları kurulmuştur. XIII. yy. Venedik camcılarının ünü bütün Avrupa’ya yayıldı; Uzakdoğu’ya bol miktar da cam, incik boncuk ihraç ediliyordu; ama fırınlar sürekli bir yangın tehdidi yarattığından, bir kanunla camcılar Murano adasına yerleşmeye zorlandı.

Erimiş halde çok hafif ince ve güç sertleşen venedik camı işlenmeye çok elverişliydi.

Venedik, billûr bardak ve XV. yy.dan sonra her renk (süt beyazı, alacalı akik rengi, safir mavisi) bardak imalatında ustalaştı.

Filigranlı (buzlu) camları Avrupa’nın bütün camcılarınca taklit edildi.

Camcılık Venedik’te bugün de çok ileridir.

Venedik’te demir işçiliği, doğramacılık, işlemecilik, seramikçilik, minecilik, kumaşçılık, dantelcilik ve telkârî kakmacılık da çok gelişti.