Vilayet-i Şarkiye Müdafa-i Hukuk-u Milliye Cemiyeti

Vilayet-i Şarkiye Müdafa-i Hukuk-u Milliye Cemiyeti,2 Aralık 1918’de Raif Hoca ve Süleyman Nazif tarafından İstanbul’da kurulan Türk Ulusal Hareketi yanlısı olan cemiyet.

Vilayet-i Şarkiye Müdafaa-i Hukuk-u Milliye Cemiyeti

Amacı doğu illerindeki bütün halkın dinî ve siyasî haklarının gelişmesini sağlayacak yollara başvurmak, bu illerdeki müslüman halkın tarihî ve millî haklarını savunmak.

Türkler ve azınlıklar arasındaki anlaşmazlıkları kaldırmak, iyi bağların kuvvetlenmesine çaba göstermek, doğuda savaştan meydana gelen yoksulluk ve yıkımları elden geldiği kadar gidermekti.

Cemiyetin Doğu Anadolu’daki Erzurum şubesi, bu meseleleri çözümlemek üzere, göç etmemek, bilimsel, İktisadî ve dinî teşkilâtlanmayı sağlamak, herhangi bir saldırıya karşı birlikte savunmak gibi kararlar aldı.

Doğudaki müslüman halkın haklarını savunmak için Le Pays (Yurt) adlı Fransızca bir gazete yayımladı.

Avrupa kamuoyuna, İtilâf devletleri kabinelerine ve devlet adamlarına muhtıralar gönderdi.

Erzurum şubesi, bir kongre toplamaya karar verdi.

Bu sırada Erzurum’a gelen Mustafa Kemal, 23 temmuz 1919’da açılan kongreye başkan seçildi: kongrede, Millî Mücadelenin esasları tespit edildi.

4-11 Eylül 1919’da ikinci kongre Sivas’ta yapıldı; öteki kurtuluş cemiyetleriyle birleştirilerek Anadolu ve Rumeli Müdafaai’ Hukuk cemiyeti adını aldı.