Yargıtay Nedir,Görevleri ve Yetkileri | Genel Hukuk Bilgisi |
Yargıtay Nedir,Yargıtay’ın Kuruluş Amacı,T. C. Anayasasına göre «adliye mahkemelerince verilen karar ve hükümlerin son inceleme mercii olan, kanunla belirtilen davalara da ilk ve son derece mahkemesi olarak bakan» (md. 139) adalet müessesesi (kuruluşu 1868).
Yargıtay daireleri şu bölümlerden meydana gelir:
9 hukuk (1973), 7 ceza (1973), 1 ticaret (1973), 1 icra ve iflâs (1973).
Bu daireler önceden yapılmış iş taksimine göre sulh ve asliye ceza mahkemeleri, sulh ve asliye hukuk mahkemeleri, ağır ceza mahkemeleri, toplu asliye ticaret mahkemelerince verilen kararları, ilgili kanunlarda yer alan hükme göre doğrudan doğruya veya müracaat üzerine en yüksek yargı organı olarak inceler.
İlk ve son derece mahkemesi olarak bu organın karar vereceği hususlar için başvurma doğrudan doğruya buraya yapılır.
Yargıtayın Görevleri ve Yetkileri
Dairelerin görev konuları önceden tespit edilmiş olmakla birlikte bunlardan herhangi birine bir yıl içinde gelecek işlerin normal çalışma temposuyla sonuçlandırılamayacağına kanaat getirildiği takdirde Yargıtay birinci başkanının başkanlığında, ceza ile ilgili hususlarda ceza daireleri başkanlarından, hukuk, ticaret, icra ve iflâsla ilgili hususlarda bu dairelerin başkanlarından meydana gelen başkanlar kurulu bir daireye ait iş çeşidini başka bir daireye aktarabilir.
Bu karar Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girer.
Daireler arasındaki görev uyuşmazlıkları, ceza dairelerini ilgilendiren hallerde birinci başkanın başkanlığında bu dairelerin başkanlarından; hukuk, ticaret ve icra iflâs dairelerini ilgilendiren hallerde de, gene birinci başkanın başkanlığında bu dairelerin başkanlarmdan teşekkül eden kurulca kesin karara bağlanır.
Yargıtayda iki genel kurul vardır:
1. Hukuk Genel kurulu.
2. Ceza Genel kurulu.
Hukuk Genel kurulu, birinci başkanın başkanlığında, hukuk, ticaret, icra ve iflâs daireleri başkanlarıyla bu dairelerin üyelerinden kurulur.
Bu kurul ilgili dairenin bozma ilâmına karşı ilk mahkemenin eski kararında ısrar etmesi halinde yeni bir temyiz isteği olmuşsa bunu sonuca bağlar.
Ceza Daireleri Genel kurulu da, aynı şekilde, birinci başkanın başkanlığında ceza daireleri başkan ve üyelerinden oluşur ve Yargıtayca bozulmuş, fakat ilk mahkemenin ısrar ettiği kararlara karşı yapılacak temyiz başvurmaları ile doğrudan doğruya temyize tabi konularda cumhuriyet başsavcısının itirazlarını inceler, karara bağlar.
Yargıtaydan çıkan kararlar arasındaki içtihat farkları da üç ayrı içtihadı birleştirme kurulunda ele alınır:
1. Hukuk Kısmı kurulu, birinci başkanın başkanlığında hukuk, ticaret, icra ve iflâs daireleri başkan ve üyeleri.
2. Ceza Kısmı kurulu, birinci başkanın başkanlığında ceza daireleri başkan ve üyeleri.
3. Büyük kurul, birinci başkanın başkanlığında bütün dairelerin başkan ve üyeleri; bu sonuncu kurul genel kurullarla dairelerden birinin ilâmları arasındaki farkları ve ceza dairelerinden biri ile hukuk dairelerinden birinin kararları arasındaki farkları halleder.
Yargıtay üyeleri birinci sınıfa ayrılmış hâkim ve cumhuriyet savcılarıyle bu mesleklerden sayılanlar arasından Yüksek Hakimler kurulunca üye tamsayısının saltçoğunluğuyla ve gizli oyla seçilir (Anayasa md 139).
Yargıtay birinci başkanı ile cumhuriyet başsavcısı, üyeler arasından tamsayının salt çoğunluğuyla seçilir.
Bunların ve ikinci başkanın görev süresi dört yıldır; süre sonunda aynı kimseler tekrar aynı görevlere seçilebilir.
Birinci başkan, genel kurullara başkanlık eder; kurullara verilecek görevleri düzenler ve bunlara katılacak üyeleri seçer.
Yargıtay genel sekreteri bir yargıtay üyesidir ve başkan adına yazışmaları idare eder, idari işleri yürütür.
Başsavcılık teşkilâtı, bir cumhuriyet başsavcısı ve yeteri kadar cumhuriyet ikinci başsavcısı ile yargıtay cumhuriyet savcısı ve cumhuriyet başsavcı yardımcılarından meydana gelir.
Savcılar ceza dairelerine göre bölümlendirilir.
Her bölümde bir cumhuriyet ikinci başsavcısı, dört yargıtay cumhuriyet savcısı bulunur.
Bölümlerin yedek yargıtay cumhuriyet savcısı ve yedek cumhuriyet başsavcı yardımcısı sayısı ihtiyaca göre tespit edilir.