Yasama Dokunulmazlığı Nedir,Kaldırılması | Genel Hukuk |
Yasama Dokunulmazlığı Nedir,yasama organı üyelerinin, adli kovuşturmadan korunmasını ve böylece görevlerini serbestçe yapabilmelerini sağlayan anayasa ilkesi.
Yasama Sorumsuzluğu ve Yasama Dokunulmazlığı Nedir
Yasama dokunulmazlığı, özellikle yargı gücünün yürütme organı etkisinde kaldığı, yani iktidarın hâkimlere baskı yapabildiği dönemlerde, milletvekillerini korumak amacıyla konulan ve yerleşen bir ilkedir.
Bu yüzden bugün yasama dokunulmazlığının vatandaşlar arasında eşitsizlik yaratan bir kural olduğunu ileri sürenler vardır.
Türk anayasa hukukunun gelişmesi izlendiğinde, yasama dokunulmazlığının, 1876 Kanunu Esasisi ile kabul edildiği görülür.
1876 Kanunu Esasisinde, mutlak dokunulmazlık veya sorumsuzlukla, nispi veya geçici dokunulmazlık ayrı iki madde halinde düzenlendi.
1924 ve 1961 Anayasalarında her iki şekil de, tek bir maddede yer aldı.
Milli Birlik komitesi ve Temsilciler meclisi üyeleri için, özel hükümler konuldu.
Mutlak dokunulmazlık, T.B.M.M. üyelerinin, meclis çalışmaları sırasında, oy ve sözlerinden ve bunları meclis dışında tekrarlamak ve açığa vurmaktan sorumlu tutulmamaları demektir.
Meclis çalışmalarından kast olunan, yalnız meclis toplanma salonunda ve meclis halinde yapılan çalışmalar değildir. Komisyonlarda verilen oy ve sözler de mutlak dokunulmazlık kapsamına girer.
Buna karşılık, oy ve söz olarak kabul edilemeyecek eylem ve davranışların dokunulmazlıkla korunması söz konusu değildir. Meclis çalışmalarına ilişkin oy ve sözlerin, meclis dışında tekrarlanması ve mesela, bir gazetede yayımlanması da, mutlak dokunulmazlık kapsamına girer.
Nispi veya geçici denilen dokunulmazlık da, seçimlerden önce ve sonra, hakkında bir suç ileri sürülen meclis üyesinin, kendi meclisinin kararı olmadıkça tutulamaması, sorguya çekilememesi, tutuklanamaması ve yargılanamaması demektir.
Anayasa, bakanların da, yasama dokunulmazlığından yararlanabileceklerini belirtmiştir.
Bu sebeple, Meclis dışından seçilen bakanların da, dokunulmazlıkları vardır.
Geçici dokunulmazlığın tek istisnası, ağır cezayı gerektiren suçüstü durumudur.
Ancak burada bile, durum, yetkili makam tarafından hemen, üyenin meclisine bildirilir.
Yasama dokunulmazlığının kaldırılması
Geçici dokunulmazlığın kaldırılması meclislerin içtüzük hükümlerine uyularak gerçekleştirilir.
Mahkeme ve savcılar, isteklerini Adalet bakanlığına bildirirler. Bakanlık,
Meclis başkanlığına, durumu gerekçeli bir tezkereyle iletir.
Mecliste, önce bir komisyon kurulur.
Bu bir alt komisyondur. Alt komisyonu, Anayasa ve Adalet komisyonları seçer.
Alt komisyon, isnadın ciddiliğine; üye tarafından gerçekten fiilen işlendiğine; işlemin siyasi amaç gütmediğine ve fiilin kamuoyunda etkili olduğu kanısına varırsa, dokunulmazlığın kaldırılması diğer iki komisyona gelir.
Sonunda, parti gruplarında görüşme yapılmadan, üyenin meclis genel kurulu bir karara varır.
Tekrar seçilen meclis üyesi hakkında kovuşturma için, meclisin yeniden dokunulmazlığın kaldırılmasına karar vermesi gerekir.
Dokunulmazlığın kaldırılması kararlarına karşı bir hafta içinde Anayasa mahkemesinde iptal davası açılabilir.