Zeytin Ağacı,Özellikleri,Verimi | Botanik Bilimi |
Zeytin Ağacı Hakkında Bilgiler,İkiçeneklilerin zeytingiller (Oleaceae) ailesinden bir bitki ve meyvesi.
Zeytin, kışın yaprağını dökmeyen ağaçlardandır.
Üst tarafı koyu yeşil, alt tarafı gümüşü ve parlak renkte olan yaprakları karşılıklı olarak çıkar; biçimi ve rengiyle söğüt yaprağını andırır.
Zeytin Ağacı Özellikleri
Tek taçlı ve küçük olan çiçekleri açık yeşil renktedir ve yaprakların dibinde salkım halinde bulunur.
En önemli zeytin türü avrupa zeytinidir (Olea Europaea).
Anayurdu Anadolu olan bu ağaç zamanla Yunanistan, İtalya.
Afrika, İspanya ve Fransa’ya yayılmıştır.
Zeytin ağaçları zeytin bölgesi denilen ve kışın en düşük sıcaklık —8 C’nin üstünde olan yerlerde yetişir.
400 m yükseltiden yukarılarda nadiren görülür.
Boyu 12 – 15 m’yi bulan bu ağaç, budanmadığı zaman piramit biçimini alır.
Kaplamacılıkta kullanılan odunu sarı renkte, esmer damarlı ve serttir.
Yeniden ağaç üretmede iki yol takip edilir:
1. tohum ekilerek fidan üretmek.
2. çelik yapmak. Botanik açısından zeytin ağacı ölümsüz kabul edilir; çünkü ağacın kültür bitkisi olarak tükenme dönemine girdiği sıralarda yumrulardan gelişen yeni uçlar bunu yeniler ve varlığını koruyan kök, tükenen gövdeyi tazelemiş olur.
Zeytin ağacının ömrü çok uzundur (beş yüz, hatta bin yıl).
Zeytin tanesi taş çekirdekli etli bir meyvedir; biçimi genellikle uzunca, oval, rengi siyaha çalar yeşil, tadı taze iken acıdır.
Zeytin kasım ayında toplanır.
Zeytin taneleri yeşil salamura yapılmak istenirse eylülde toplanır, içine hafif soda katılmış suya bastırılarak birkaç saat bekletilir, sonra yıkanır ve litre başına 80 gr tuz katılan bir salamura hazırlanarak bununla birlikte fıçılara doldurulur.
Yağ çıkarılacak zeytinler, ancak ocak ayında siyahlaştığı zaman toplanır.
Çekirdeği parçalanmayacak kadar sıkılarak yağı çıkarılır.
Zeytinin düşmanları zeytin sineği (Dacus oleae), zeytin güvesi, zeytin tırtılı ve mantarlardır.
Kimyasal ilaçların faydası azdır.
Zeytin yaprağından tıpta tansiyon düşürücü olarak kullanılan bir madde çıkarılır.
Zeytin zamkı da kokuculukta kullanılır.
Anavatanı Akdeniz bölgesi olan zeytin, Türkiye’de başlıca Akdeniz, Ege, Marmara bölgeleriyle Karadenizin ılık iklimli kıyı kesimlerde yetişir.
Zeytin Ağacının Ortalama Verimi
Zeytin ağaçları Türkiye’nin iklim şartlarında 7 – 8 yaşından sonra meyve vermeye başlar.
Verim 35 yaşına kadar artmaya devam eder; 35 yaşından sonra 100-120 yaşına kadar verim azalma gösterir.
Genellikle 100 yaşından sonra ağacın yenilenmesi gerekir ve 200 yaşına ulaşmış zeytin ağacı kültür bitkisi olarak yok olmuş sayılır.
Türkiye’nin zirai üretiminde zeytin önemli bir yer tutar.
Bu yüzden, yabani ağaçların aşılanmasıyla ilgili 1528 Sayılı kanunda yabani zeytinlerin ıslahı konusunda hükümlere yer verilmiş, 1939’da çıkarılan 3573 Sayılı kanunla da zeytinciliğin ıslahı, yabani zeytinlerin aşılanması özel olarak düzenlenmiştir.
Bu kanunda devlete ait topraklardaki yabani zeytinlerin yüzde 50’den fazlasını aşılayanlara, 200 dönüme kadar bedelsiz toprak verilmesi öngörülmüştür.
Tarım bakanlığının denetiminde yürütülen bu çalışmaların yanı sıra İzmir yakınında Bornova’da bir zeytincilik enstitüsü kurulmuştur.
Bu enstitü zeytin zıraati ve zeytinyağı sanayii ile ihtiyaç sahiplerine ucuz zeytin fidanı sağlanması işleriyle uğraşır.
Zeytinciliğin ıslahı ve geliştirilmesi amacıyla alınan tedbirler kısa süre içinde olumlu sonuçlar verdi ve 1945’te 28 000 000 olan meyveli ağaç sayısı 1970’te 67 493 000’e, toplam ağaç sayısı da 72 574 000’e ulaştı.
Türkiye, zeytin ve zeytinyağı üretimi bakımından dünyada üçüncü veya dördüncü sırayı alır.
Elde edilen ürün, iklim şartlarına bağlı olarak değişir.
Bu yüzden ürün bol olduğu yıllar «var yılı», az olduğu yıllar da «yok yılı» olarak adlandırılır.
Zeytincilikte bu durum bütün dünyada aynı olduğu için verim değerlendirmesinde genellikle beş yıllık ortalamalar gözönünde tutulur.