Karaman,Tarihi,Camileri,Türbeleri,Hamamları

Karaman Hakkında Ansiklopedik Bilgi,Eski adı Larende olan bu şehir önce Selçukluların, sonra Danişmendoğullarının eline geçti, Kılıç Arslan II tarafından 1165’te geri alındı.

Karaman Tarihi

1191’de, Friedrick I Barbarossa haçlı seferi sırasında buradan geçti.

1210’da l’Horpitalier’lerin eline geçtiyse de, bir süre sonra selçuklu sultanı izzeddin Keykâvus I tarafından geri alındı (1216).

Karaman, 1230’dan sonra bir süre Harizmlilere mülk olarak verildi. Mevlânâ’nın babası Bâhaeddin Veled’in Karaman’a gelmesi bu olayla ilgilidir.

XIII. yy.ın ikinci yarısında Karamanlıların eline geçen bu şehir, onların devrinde gittikçe büyüdü; çeşitli binalar yapıldı; kalesi tahkim edildi.

XIV.yy.da Karaman beyleri özellikle bu şehirde oturdular.

Karaman beylerinin gerek kendi aralarında, gerekse Eretnalılar ve Kadı Burhaneddin ile giriştikleri savaşlar sırasında şehir harap oldu.

Karaman, 1397’de Bayezid I’in eline geçti.

1402’den sonra tekrar Karamanlılar tarafından alındı.

Bu devrede Memlûklar, zaman zaman Karaman’a hücum ederek kalesini ateşe verdiler (1424, 1456).

Karamanlı – osmanlı mücadelesi sonunda şehir, Osmanlılara geçti (1467).

Bu tarihten sonra bazen tahrir defterlerinde Larende olarak geçmesine rağmen Karaman adını aldı.

Karaman Tarihi Eserleri

Karaman ilçe merkezi özellikle Karamanoğulları devrine ait eserler bakımından çok zengindir.

Çevresinde ve köylerinde eski çağlara ve Bizanslılara ait önemli kalıntılar vardır.

Bunlardan en tanınmış ve önemli grup Binbir Kilise adı ile tanınan çoğu kiliselere ait harabelerdir.

Karaman yakınında Karadağ’da yer alan bu yapıların büyük kısmı halen Madenşehir ve Değle köyerinin içinde ve çevresinde kalmıştır.

Bunlar bir manastır topluluğu değil, daha çok bir şehir kalıntısı izlenimi verir.

Eski Barata şehri olduğu hakkında tahminler varsa da kesin bir şey söylenemez. VII.-VIII. yy.a ait olmaları muhtemel bu yapılar, Orta Anadolu’ya özgü bazı mimari özellikler gösterir.

Tek ve dışarı taşkın apsis, ikiz kemerli açıklıklar, muntazam kesme taş inşaat, taş kemerlerle takviyeli beşik tonoz örtü sistemi, bütün yarım yuvarlak hatların yerini alan atnalı formu, bodur payeler, çoğu bazilika tipinde olan yapılara kendilerine has bir görünüş sağlar.

30 Kadar yapının pek azı merkezî planlı, çoğu bazilika tipindedir. Ayrıca Karadağ’ın oldukça yüksek bir yerinde haç planlı bir yapının kalıntısı vardır.

Manazan köyündeki Bizans devrine ait kaya içi yerleşme yerleri ile Fısandun köyündeki kapalı yunan haçı planlı kilise de Karamanoğullarından önceki Karaman ilçesinden kalma dikkate değer eserlerdendir.

Karaman Tarihi Camileri

Arapzade camii: Hatip mahallelidedir. Kitabesine göre Alâeddin Halil Bey zamanında (1374) yapılmasına başlandı, Mehmed Bey zamanında tamamlandı (1420).

Kıble duvarına paralel dört nefli, payeli, düz çatılı, dikdörtgen bir yapıdır. Kesme taştandır ve bir kısmı kerpiçle tamir edilmiştir. Tamamlanmamış bir minaresi ve kabartmalarla süslü portali vardır. İç görünüşü çok sadedir.

Dikbasan (veya Fasih) camii: Mansurdede . mahallesindedir. Yapılış tarihi kesinlikle bilinmesede XIV. yy. sonuna ait olabilir. Kıble duvarına paralel dört nefli, payeli ve düz çatılı, kesme taştan dikdörtgen bir yapıdır. Toprak damın yerine sonradan çatı yapılmıştır.

Hacıbeyler (veya Nizam) camii: Karamanoğullarından Alâeddin Halil Bey zamanının büyük memurlarından Hacı Bey tarafından yaptırıldı (1358).

Kıble duvarına paralel üç nefli, payeli ve kesme taştan dikdörtgen bir yapıdır.

Aslında daha büyük bir cami iken yol inşaatı yüzünden 1900 başlarında bugünkü şekli ile yeniden inşa edildi.

Kabartma dekorasyonlu portalı,mukarnaslarla süslü taş mihrabı dikkati çeker.

Çelebi Camii:Mansurdede mahallesindedir.Tarihi kesinlikle bilinmez. Tromplu tek kubbeli, kare planlı basit bir yapıdır.

Son cemaat yerinin üç kubbesi yıkıktır. Taş mihrabı mukarnas palmet ve rumîlerle süslüdür.

Maderîmevlânâ camii: Mevlânâ Celâled’din Rumî’nin annesi Mümine Hatun için Karamanoğlu Alâeddin Bey tarafından yaptırıldı (1370). Karamanoğulları ve Osmanlı ‘ devirlerinde yenilendi.

Bugünkü şekli osmanlı karakteri taşır. Pandantifli tek kubbeli bir yapıdır. Üç kubbeli son cemaat yeri Ve tek minaresi vardır.

Yunus camii (veya Kirişçibaba zaviyesi):1349’da Şeyh Yunus için yapıldı.

Halen camii olarak kullanılmakta ise de aslında zaviye . olarak yapıldığı planından anlaşılmaktadır. Kubbe ile örtülü kare namaz mekânının sağında üç bölümlü bir dikdörtgen mekân, ayrıca buraya bitişik türbe vardır.

Son cemaat yeri beş gözlüdür.

Kubbe dıştan piramit çatı ile örtülüdür.

Bunlardan başka tarihi kesinlikle bilinmeyen Abidinağa camii, Osmanlı devrine ait 1589 tarihli tek kubbeli Nuh paşa camii, gene aynı tarihlerden tek kubbeli Yeni minare camii, Hisar camii olarak da bilinen Pir ahmet bey camii ile Selçuklu emirlerinden Sadeddin Ali Beyin mescidi anılmaya değer.

Karaman Külliyeleri

Karabaş Veli külliyesi: Tekke mahallesindedir. Cami, tekke, imaret ve türbeden ibarettir.

Tarihi kesinlikle bilinmemekle beraber Karamanoğulları devrine aittir (XV. yy.). İbrahim Beyin oğullarından Pîr Ahmed Beyin zamanında (1464 veya 1469) yaptırılmış olabilir.

Cami kısmı altı payeli, dikdörtgen düz damlı, tekke kısmı ise kubbeli medreseleri andıran plandadır. Moloz taştan yapılmıştır. Türbe sekizgen planlıdır. Üst kısmı yıkıktır.

Halile fendi sultan külliyesi: Yazlık ve kışlık kısınılan olan mescit, türbe, çeşme ve sarnıçtan ibarettir. Karamanoğlu İbrahim Beyin başkadısı Halil Efendi tarafından yaptırıldı (1409).

Mescit düz damlı basit bir binadır. Çeşmenin Karamanoğulları devrine ait pirinç musluğu ve taş işçiliği ilgi çekicidir. Türbe düzgün olmayan poligon planlıdır ve piramidal çatı ile örtülüdür.

Karaman Medrese ve Benzeri Kuruluşlar

Karamanoğlu Emîr musa paşa medresesi. Zeyve sultan mahallesinde, kalenin 200 m kadar güneyindedir. Musa Paşa tarafından yaptırıldığı bilinir, kesin tarihi belli değildir.

Kubbeli kısmının yıkıntısı ve bazı temelleri kalmıştır. Eski fotoğraflardan mimarîsi ve süslemesi hakkında bazı fikirler elde etmek mümkündür. Mukarnas cümle kapısı kûfi yazılarla süslü ve taş işçiliği kaliteli idi.

Nefise sultan (veya Hatuniye) medresesi. Karaman’ın en önemli eserlerindendir.

Külhan mahallesindedir. Murad I’in kızı ve Karamanoğlu Alâeddin Beyin karısı Nefise Sultan tarafından 1382’de yaptırılmıştır.

Kitabesine göre mimarı Numan bin Hoca Ahmed’dir.

Açık avlulu medrese tipindedir. Dikdörtgen şeklindeki yapının orta kısmında iki yanı revaklı bir avlu bulunur. Giriş ve kıble yönlerinde ise birer eyvan yer alır.

Kıble eyvanı dershane, mescit vazifesi görür. Bunun yanındaki bir kubbeli oda ise kışlık dershanedir.

Soldaki kubbeli mekân Nefise Sultanın türbesidir.

Yanlarda, revaklara açılan medrese odaları bulunur.

Bunların çoğu kubbelerle örtülüdür. Muntazam kesme taştan olan yapının kabartma taş işçiliği önemli ve kalitelidir.

Gerek portal, gerekse türbe ve dershane kapıları çok zengin kabartmalarla süslüdür.

Ayrıca Karamanoğlu İbrahimbey imareti (yapılışı 1426-1462); yazlık ve kışlık mescit, dârülkur’a ve çeşmeden ibaret Hoca mahmut bey dârülhüffazı da (yapılışı 1451) Karaman’ın önemli eserlerindendir.

Karaman Hamamları

Emîr Seyfeddin süleyman bey hamamı: Külhan mahallesindedir. Maderîmevlânâ dergâhı vakfındadır. Maderîmevlânâ camii ile aynı tarihlerde (1370) yapılmış olmalıdır.

Kesme taş büyük kubbe ile örtülü kare soyunma yeri ve dört eyvanlı tipte sıcaklık kısmı vardır.

Ahmet erdoğan bey (veya Lâl) hamamı: Mansurbey mahallesinde çok küçük ölçekli bir hamamdır. Karamanoğulları devrinde yapıldığı bir vakfiyeden bilinir.

Dikdörtgen camekânı, kare bir mekânın içine yerleştirilmiş ılıklık ve sıcaklık kısımları vardır.

Karamanoğullarından İbrahim II tarafından yaptırılan (1430) Seki çeşme hamamı ile XV. yy.a ait olduğu sanılan Yenihamam da bunlar arasında sayılabilir.

Karaman Türbeler

Cambaz kadızade türbesi. Karamanoğlu İbrahim IFnin kızının oğlu Kadızade Nasuh Beyin ailesine aittir.

Türbenin tarihi belli değildir, fakat aynı şahsın yaptırdığı mektep 1529 tarihini taşıdığına göre bu da aynı yıllara ait olmalıdır. Türbe kare planlıdır, sekizgen kasnaklı basık kubbesi vardır.

İçindeki kabartma nesih yazılarla süslü mermer lahit önemlidir. Kızlar türbesi. Hamidiye mahallesinde, mezarlık içindedir.

Karamanoğlu Emîr ishak Beyin kızına ait olduğu kabul edilir.

Sekizgen planlı, sekizgen kasnaklı basık kubbelidir.

Eminüddin türbesi: Karamanoğullarının son devrinin emirlerinden Eminüddin Bey için 1432 yıllarına doğru yapılmıştır. Sekizgen planlı, sekizgen kasnaklı ve basık kubbelidir.

Muntazam kesme taştandır.

Karamanoğlu Alâeddinbey türbesi: 1388’de Yıldırım Bayezid tarafından idam ettirilen Alâeddin Bey için yaptırılmıştır. Kitabesi ve lahit kaybolmuştur.

Onikigen planlı olan yapı, Alâeddin Beyin yaptırdığı camiye bitişikti.

Cami duvarlarının türbeye bitiştiği kısım durmaktadır.

Yapı içten kubbe, dıştan dilimli konik çatıyla örtülüdür. Dıştan bir ayet frizi, yapıyı çepeçevre kuşatır.

Kapışının da çerçevesi böyle bir ayet frizi teşkil eder.

Basık kemerle kapının üstünde mukarnaslı niş ve palmetli lotoslu süsleme vardır.