Slovakya Tarihi | Tarih Bilgileri |

Slovakya Tarihi Ülkeyi istilâ eden veya gelip geçen (I.-VI. yy.) Keltlerin, Sarmatların ve Germenlerin yerini alan slav kabilesi Slovaklar, Küçük Karpatlar’a yerleştiler ve Balaton gölüne kadar Pannonia’ya taştılar; ama Doğu Slovakya uzun süre ıssız kaldı.

Samo’nun yönettiği (VII. yy .m ilk yansı) Slovaklar, Büyük Moravya’ya katıldılar (IX. yy.ın ikinci yansı) ve Hıristiyanlığı kabul ettiler: Methodius misyonu Nitra’da bir piskoposluk kurdu.

X. yy.da Slovaklar, Bohemya düküne ye Prag piskoposuna bağlıydılar, ama Macarlar tarafından Tuna’nın kuzeyine püskürtüldüler.

X. yy. başında Macarlar, boyun eğdirdikleri Slovakları, Gran (Estergon) başpiskoposluğuna bağladılar.

Slovaklar Çeklerden ayrıldığından, iki halkın dili yavaş yavaş farklılaştı.

Geza (1141 – 1161) ile Moğolların yol açtığı yıkıntılan (1241) onarmak isteyen Bela IV ve Trenan prensi M. Cak’ın ölümünden (1321) sonra Slovakya’ya hâkimiyetini kabul ettiren Anjou’lular kraliyet şehirleri kurdular; buralara yerleştirilen alman kolonları madenleri işletmeğe giriştiler.

Bu sitelerin bir kısmı (Zips [Spiş] kontluğu), Sigismond tarafından 1412’de Polonya’ya katıldı; 1772’ye kadar ayrılmadı, fakat Levoça, altın ve gümüş madenlerini işleten Fugger’lerin ortağı Thurzo’ların sanat koruyucusu insanlar olmalarından yararlandı.

Bununla beraber Bohemya’nın ve üniversitenin etkisi ağır basmaya devam etti ve hus’çu propaganda Slovakya’ya sızdı.

Macarların Mohaç’ta bozguna uğramasından (1526) ve bozgunu izleyen osmanlı istilasından sonra Habsburglar’ın hakimiyeti Macaristan’da yalnız Slovakya’yı kapsıyordu, yeni başkent de (Pressburg [macarca Pozsony Bratislava]) buradaydı.

Almanya imparatoru Karl V’in küçük kardeşi Ferdinand’ın Pressburg (Pozsony) Diyet meclisi tarafından macar krallığına seçilmesine mukabil, Osmanlılar ona rakip olarak milliyetçilerin adayı Erdel beyi Szapolya Janos’u Tokay şehrinde toplanan bir diğer Diyet meclisinde macar kralı seçtirdiler.

Mücadele bu ikisi arasında oldu; Slovakyalılar Szapolya’nın yanında Avusturyalılara karşı savaştılar.

Türklerin akınlar yaptığı Slovakya, Avusturya’ya karşı isyanlara katıldı: 1526’dan sonra Luther’ciliği benimseyen ve âyin usullerinde çekçe kullanan Slovaklar, karşı devrimin etkisinde kaldılar (Tmava üniversitesinin kurulması, 1536).

Macaristan krallığı tekrar kurulduğunda Slovakya orta derecede önemli bir marklık haline geldi.

Joseph II’nin XVIII. yy. sonunda giriştiği germenleştirme siyasetinin yol açtığı macar tepkisi, Macaristan krallığı topraklarında slav dillerini tehdide başladı (1799, 1844, 1847 yasalan).

Çekoslovak ve slav birliği hareketlerinin öncüsü Satarik ve Kollar gibi yazarlar çekçe yazarken, Stur, Slovak Milli Dergisi’nde (1845), orta slovakya lehçesini kullandı.

1848 Devrimiyle Budapeşte’ye karşı siyasi muhtariyet sağlanınca, Liptovsky Mikulas’ın yönettiği Slovak meclisi Macaristan topraklarında dil ve siyaset muhtariyeti istedi.

Kossuth’un bu isteği kabul etmemesi üzerine, Prag kongresine (1848 haziranı) katılan slovak önderleri, isyan eden Macarlara karşı imparatorluk ordusuna yardım ettiler.

Ama 1867 Avusturya – Macaristan uzlaşmasından sonra Macarlarla tekrar çatıştılar.

Macarlar bu küçük milli grubu yok etmeyi denedi.

Slovaklar küçük köylülerdi: doğmakta olan sanayi Yahudilerle Almanların elindeydi ve soylu sınıf macarlaştırma hareketine karşı koymuyordu.

Slovak okulları ve millîi kültür demeği Slovenska Matice kapatıldı (1875); Slovakya’da bir terör ve hileli seçim dönemi başladı; halkın büyük kısmı Amerika’ya göçtü.

Kalanlar, Ruzomborok papazı Andrej Hlinka’nın Slovak Halk partisi çevresinde toplandı.

Filozof T. G. Masaryk Çeklerle Slovakları yaklaştırmaya çalıştı.

Avusturya-Macaristan imparatorluğu çökünce Turçionsky Svaty Martin’de toplanan Slovak Milli meclisi Slovak ve Çekleri Çekoslovakya cumhuriyeti adı altında birleştirdi; ama iki unsur uzlaşmaktan uzaktı.

Rahip Hlinka’nın Slovak Halk partisi 1929 dünya buhranını izleyen hoşnutsuzluğu istismar etti ve yavaş yavaş Hitler Almanyası ile ilişki kurarak faşist bir parti haline geldi.

Hlinka’nın yerine geçen piskopos Jozef Tiso (1938), Münih olayından sonra Slovakya’ya iç muhtariyeti kazandırdı (7 ekim 1938); rejimin milis kuvveti olan «Hlinka muhafızlarının ülkeye dehşet saldığı sırada yapılan seçimlerde, seçmenlerin yüzde 90’ı Bratislava diyeti için teklif edilen tek listeye oy verdi (aralık 1938).

Macarların üstünde hak iddia ettiği Slovakya, Viyana’da alman-italyan hakemliğini kabul etmek zorunda kaldı (2 kasım 1938) ve güney kantonlarını Macaristan’a kaptırdı.

Prag hükümeti dört slovak bakanı görevden alınca (9 mart 1939), Hitler’in çağırttığı Tiso (13 mart) ülkesini Almanya’nın himayesine vermeyi kabul etti.

Wehrmacht, Bohemya ve Moravya’yı işgal ettiği sırada Bratislava diyeti, Slovakya’nın bağımsızlığını ilan etti (19 mart).

Dünyanın en yahudi aleyhtarı devleti olmakla övünen yeni devlet Reich’ın bir uydusuydu; önce Polonya’ya (eylül 1939), sonra S.S.C.B.’ye (haziran 1941) savaş açtı.

29 Ağustos 1944’te patlak veren milli ayaklanmayı alman ordusu ancak 1944 ekiminde bastırabildi, ama o sırada sovyet birlikleri slovak topraklarına girmişti (4 ekim).

Almanlar ülkeyi boşalttıktan (nisan-mayıs 1945) sonra Çekoslovakya yeniden kuruldu.

1945-1946 yıllarında Çekoslovakya 2,7 milyon Alman kökenli halkı Nazilerle işbirliği yaptıkları gerekçesiyle Almanya ve Avusturya’ya sınırdışı etti.

Almanlara karşı katliamlar yapıldı.

Almanlar toplama kampları ve hapishanelerde tutsak edildi.

Kısa bir süre boyunca Çekoslovakya’nın Alman azınlığı ortadan kayboldu.

Bu arada Çekoslovakya’da Komünist Parti güç kazanmaya başlamıştı.

1948 yılında yönetim komünistlerin eline geçti. Bu tarihten sonra 41 yıl boyunca Çekoslovakya Doğu Bloku’nda yer aldı.

5 Ocak 1968 tarihinde iktidara gelen Alexander Dubcek siyasi bir liberalleşme dönemi başlattı.

Ancak Prag Baharı adı verilen bu dönem aynı yılın 20 Ağustosunda Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği ve Varşova Paktı müttefiklerinin (Romanya hariç) ülkeyi işgal etmesi ile sona erdi.

Kasım 1989’da Çekoslovakya Kadife Devrimi adı verilen kansız bir devrimle demokrasiye dönüş yaptı.

1 Ocak 1993 tarihinde ülke barışçı bir biçimde Çek Cumhuriyeti ve Slovakya olmak üzere iki ülkeye ayrıldı.

Her iki ülkede geniş çaplı ekonomik reformlar yapıldı.

Slovakya 29 Mart 2004 tarihinde NATO’ya 1 Mayıs 2004 tarihinde de Avrupa Birliği’ne katıldı.